بهترین جواب برای حکم تصویر
سؤال: حکم تصویر که امروزه همه گیر شده و مردم در آن فرو رفته‌اند چیست؟
لطفاً جواب را بطور کامل بفرمائید و توضیح دهید چه نوع آن حلال و چه نوع حرام است؟
جواب: الحمد لله وحده والصلاة والسلام علی من لا نبي بعده،أما بعد:
روایت‌های بسیاری در کتب صحاح، مسندها و سنن از پیامبرصروایت شده که دال بر حرام بودن هر گونه تصویر از موجودات جاندار می‌باشد؛ خواه انسان باشد یا حیوان، و نیز دال بر پاره کردن پارچه‌هایی که دارای عکس و صورت می‌باشند و امر شده به پاک نمودن و از بین بردن تصاویر و عکس و همچنین به تصویر کشان نفرین فرستاده شده و به شدید‌ترین عذاب در دوزخ تهدید شده‌اند.
در اینجا من گزیده‌ای از احادیث صحیحی که در این موضوع گفته شده‌اند بیان می‌کنم و نظرات برخی دانشمندان را می‌آورم و رأی درست را ان شاء الله بیان می‌کنم.
در صحیحین از ابی هریرهسنقل شده و می‌گوید: پیامبرصفرمود: «قال الله تعالى: وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذَهَبَ يَخْلُقُ خَلْقًا كَخَلْقِى فَلْيَخْلُقُوا ذَرَّةً أَوْ لِيَخْلُقُوا حَبَّةً أَوْ لِيَخْلُقُوا شَعِيرَةً» [۱].
«خداوندأفرمود: ظالم‌تر از کسی که به مانند مخلوقات من موجوداتی را می‌سازند کیست؟ (اگر می‌توانند) ذره‌ای یا دانه‌ای و یا یک دانه جو را بسازند»!!.
و نیز در صحیحین آمده که از ابن مسعود نقل شده که پیامبرصفرمود:
«إنّ أَشَدِّ النَّاسِ عَذَابًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ الْمُصَوِّرُونَ».
یعنی: «معذبترین مردم در روز قیامت صورتگران (عکاسان) می‌باشند»!!؟.
و از ابن عمربدر کتاب صحیحین آمده که پیامبرصفرمودند:
«إِنَّ الَّذِينَ يَصْنَعُونَ هَذِهِ الصُّوَرَ يُعَذَّبُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُقَالُ لَهُمْ أَحْيُوا مَا خَلَقْتُمْ» [۲].
یعنی: «کسانی که این تصاویر را می‌کشند در روز رستاخیز تعذیب داده می‌شوند و به آنان گفته می‌شود: آنچه درست کرده اید دوباره زنده کنید».
و امام بخاری در صحیح خود آورده که أبی جحیفهسمی‌گوید: پیامبرصاز خرید و فروش خون، سگ و کسب بغی نهی فرمودند و ربا خواران و وکیل آنها و به کسانی که در خود و یا دیگران خالکوبی می‌کنند و نیز به تصویر گران لعن و نفرین فرستاد.
از ابن عباسبروایت شده که گفت: از پیامبرصشنیدم که فرمود: «مَنْ صَوَّرَ صُورَةً فِى الدُّنْيَا كُلِّفَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَنْ يَنْفُخَ فِيهَا الرُّوحَ ، وَلَيْسَ بِنَافِخٍ» [۳].
یعنی: «کسی که در دنیا شکلی را بتصویر بکشد (در قیامت) وی را مجبور می‌کنند که در آن روح بدمد در حالی که نمی‌تواند».
از سعید بن أبی الحسن آمده که گفت: مردی پیش عبد الله بن عباس آمد و گفت: شغل من تصویر گری است و این تصویر‌ها را می‌کشم در این باره برایم فتوا بده.
ابن عباس فرمود: به من نزدیک شو. آن مرد هم به او نزدیک شد سپس گفت نزدیک‌تر بیا. آنقدر نزدیک شد که ابن عباس دستش را روی سر آن مرد گذاشت و گفت: آنچه از پیامبرصشنیده‌ام می‌گویم، از پیامبر شنیدم که می‌فرمود:
«كُلُّ مُصَوِّرٍ فِى النَّارِ يَجْعَلُ لَهُ بِكُلِّ صُورَةٍ صَوَّرَهَا نَفْسًا فَتُعَذِّبُهُ فِى جَهَنَّمَ».
وقال: «إِنْ كُنْتَ لاَ بُدَّ فَاعِلاً فَاصْنَعِ الشَّجَرَ وَمَا لاَ نَفْسَ لَهُ». یعنی: «هر تصویر گری در آتش است، و به ازای هر تصویر هر نفسی که کشیده او را در جهنم قرار می‌دهند که او را تعذیب دهند. سپس ابن عباس گفت: اگر هم خواستی این کار را انجام دهی درخت و اشیاء بی‌جان را به تصویر بکش».
و امام بخاری هم این قول ابن عباس را که می‌گوید: «إِنْ كُنْتَ لاَ بُدَّ فَاعِلاً». را همچون مسلم ذکر کرده.
و ترمذی در جامع خود این حدیث را نقل نموده و می‌گوید: این حدیث حسن و صحیح است.
أبی زبیر از جابر بنقل نموده که گفت: پیامبرصاز هر گونه تصویر در خانه و از اینکه تصویری ساخته شود نهی فرمود [۴].
[۱] لفظ مسلم. [۲] لفظ بخاری. [۳] متفق علیه. [۴] لازم به ذکر است که در تصویر الکترونیکی با دروبین عکاسی و غیره اختلاف هست و غالب علمای جهان اسلام آن را مجاز می دانند، همانطور که اکثریت علما تصاویر جاندارانی را که با دست کشیده می‌شود ناجایز می‌دانند.