زکات و فوائد آن
بسم الله الرحمن الرحیم
إن الحمد لله نحمده، و نستعينه، ونستغفره، ونعوذ بالله من شرور أنفسنا، ومن سيئات أعمالنا، من يهده الله فلا مضل له، ومن يضلل فلا هادي له، وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له، وأشهد أن محمداً عبدُه ورسولُه.
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ ١٠٢﴾ [آل عمران: ١٠٢]. ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالٗا كَثِيرٗا وَنِسَآءٗۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا ١﴾ [النساء: ١]. ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا ٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا ٧١﴾ [الأحزاب: ٧٠ – ٧١].
زكات یكى از اركان اسلام است، كه شخص توانگر بدون پرداخت زكات اسلامش كامل نمى‌شود، رسول اللهصمى‌فرماید: «بُنِيَ الإِسلامُ عَلى خَمْسٍ: شَهادَةِ أَنْ لا إِلهَ إلاَّ الله، وَأَنَّ محمداً رسولُ الله، وَإقامِ الصلاةِ، وإِيتاءِ الزَّكاةِ، وَحَجِّ الْبيْتِ، وصَوْمِ رَمَضانَ»([ ۱]). «اسلام بر پنج اصل بنا نهاده شده است: شهادت دادن به اینكه نیست معبودى كه شایسته پرستش باشد بحق مگر الله، و اینكه محمدصفرستاده خداست، و نمازگزاردن، و دادن زكات، و رفتن بسوى خانه خدا براى اداى حج و عمره، و روزه رمضان گرفتن». و چنانچه كسى وجوب زكات را انكار نماید كافر و مرتد شناخته مى‌شود.
و همچنین اگر فردى در پرداخت آن بخل ورزد و یا كامل پرداخت ننماید مستحق عذاب خداوند خواهد شد، خداوند مى‌فرماید: ﴿وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ يَبۡخَلُونَ بِمَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ هُوَ خَيۡرٗا لَّهُمۖ بَلۡ هُوَ شَرّٞ لَّهُمۡۖ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُواْ بِهِۦ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ وَلِلَّهِ مِيرَٰثُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ ١٨٠﴾ [آل عمران:۱۸۰]. «آنان كه نسبت به آنچه خدا از فضل خویش به آنان عطا فرموده بخل مى‌ورزند، گمان نكنند كه این كار به سود آنها است، بلكه براى آنها شر است؛ بزودى در روز قیامت آنچه را در باره آن بخل ورزیده‌اند طوق گردنشان مى‌شود و میراث آسمانها و زمین از آنِ خداست، و خداوند، از آنچه انجام مى‌دهید، آگاه است». و مى‌فرمـایـد: ﴿وَٱلَّذِينَ يَكۡنِزُونَ ٱلذَّهَبَ وَٱلۡفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٖ ٣٤ يَوۡمَ يُحۡمَىٰ عَلَيۡهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكۡوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمۡ وَجُنُوبُهُمۡ وَظُهُورُهُمۡۖ هَٰذَا مَا كَنَزۡتُمۡ لِأَنفُسِكُمۡ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمۡ تَكۡنِزُونَ ٣٥﴾[التوبة: ۳۴- ۳۵]. «و مردمى كه زر و سیم را مى‌اندوزند، و آن را در راه خدا انفاق نمى‌كنند، به عذابى دردناک بشارتشان ده، روزى كه آن زر و سیم در آتش جهنم گداخته شود، و پیشانی و پهلو و پشت آنها با آن داغ کرده شود، و گفته شود: اینست آنچه اندوخته كردید براى خویش، پس بچشید سزاى آنچه اندوختید». در صحیح بخارى آمده است كه پیامبرصفرمودند: «مَنْ آتَاهُ الله مَالاً فَلَمْ يُؤَدِّ زَكَاتَهُ، مُثِّلَ لَهُ مَالُهُ شُجَاعًا أَقْرَعَ، لَهُ زَبِيبَتَانِ يُطَوِّقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، يَأْخُذُ بِلِهْزِمَتَيْهِ - يَعْنِى بِشِدْقَيْهِ – يَقُولُ: أَنَا مَالُكَ أَنَا كَنْزُكَ([ ۲])». «كسیكه خداوند به او مالى عطـا فرمایـد و زكاتش را ندهد، روز قیامت آن مال بصورت مار كچلى كه دو نقطه سیاه بر روى چشم دارد ظاهر مى‌شود، و دور گردنش مى‌پیچد سپس استخوان بیخ دو گوشش را می‌گیرد و می‌گوید: من مال تو ام من گنج توام». همچنین امام مسلم روایت مى‌كند كه پیامبر صفرمودند: «مَا مِنْ صَاحِبِ ذَهَبٍ وَلاَ فِضَّةٍ لاَ يُؤَدِّيْ مِنْهَا حَقَّهَا إِلاَّ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ صُفِّحَتْ لَهُ صَفَائِحَ مِنْ نَارٍ فَأُحْمِىَ عَلَيْهَا فِى نَارِ جَهَنَّمَ فَيُكْوَى بِهَا جَنْبُهُ وَجَبِينُهُ وَظَهْرُهُ، كُلَّمَا بَرَدَتْ أُعِيدَتْ لَهُ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ حَتَّى يُقْضَى بَيْنَ الْعِبَادِ». «هر دارنده طلا و نقره‌اى كه حق آن (زكاتش) را پرداخت نكند، روز قیامت برایش قطعه‌هائى از آتش ساخته مى‌شود كه در آتش جهنم داغ مـى‌گـردد، و پـهلـو و پیشـانـی و پشتش با آن داغ کرده شود، و چون سرد شود دوباره داغ كرده شود، در آن روزى كه به اندازه پنجاه هزارسال است، تا در میان بندگان حکم صورت گیرد».
[۱] روايت بخارى و مسلم. [۲] روايت بخاري و مسلم.