نتیجهی مباحث کتاب
اصولی و اخباری هر دو میکوشند تا حکم شرعی را به درستی دریابند و در این تلاش ارزشمند:
• اصولی به تعقل در متون بیشتر تکیه میکند، اخباری تقّید به ظواهر متن را بیشتر میپسندد.
• اصولی مدلول کتاب را پیش میافکند، اخباری بر حدیث بیشتر اعتماد مینماید.
• اصولی به فهم عُرفی، کمتر از اجماع اعتناء دارد، اخباری فهم عرفی را بر اجماع ترجیح میدهد.
• اصولی برای یافتن حکم، به قواعد عام بیشتر توجه میکند، اخباری احکام شرعی را بیشتر در نصوص خاص میجوید.
• اصولی جانب برائت را بیشتر میگیرد، اخباری احتیاط را بیشتر رعایت میکند.
• اصولی در اختلاف احادیث به جمع عقلی بیشتر میاندیشید، اخباری اختلاف را بیشتر از راه حمل بر «تقّیه» حل میکند.
• اصولی در فهم متون بیشتر به تشکیک و توجیه میپردازد، اخباری در برابر متن، زودتر به تبعیّت و تسلیم روی میآورد.
• اصولی در اسناد، بیشتر سختگیری میکند، اخباری با تسامح بیشتری از سند میگذرد.
• اصولی در فتاوای خود به تحوّل و تجدّد نزدیکتر است، اخباری در آراء خویش به ثَبات و اصالت متمایلتر است.
چه میشود که (در حد امکان) هم از اندیشه اصولی درس آموزیم و هم از تعبد اخباری بهره اندوزیم؟!.