مقدمه دکتر یوسف قرضاوی

مدیر مرکز تحقیقات سنت و سیره نبوی

شکر و ستایش خدایی را که به فضل و نعمت او، کارهای نیکو به‌انجام می‌رسد. همان خدایی که ما را به‌سوی این دین هدایت نمود و اگر راهنمایی او نبود، ما راهیاب نبودیم. و درود و سلام بر پیامبری که به‌عنوان رحمت برای جهانیان و همه‌ی خلایق بر‌انگیخته شد، همان سرور و امام و اسوه و حبیب ما، حضرت محمد مصطفی، و نیز درود و سلام بر آل و اصحاب و پیروان او که راه او را تا روز قیامت، به نیکی در پیش گرفتند.

اما بعد:

به حقیقت که سنت نبوی دریایی لبریز و مالامال از لؤلؤ و گوهرهای گرانبهایی همچون ارزش‌های والای اخلاقی، افکار هدایت یافته، رفتارهای کریمانه، آداب و مفاهیم والا و بلند‌مرتبه، راهنمایی‌های خدایی و رویکردهایی مثبت برای انسان در زمینه‌های مختلف زندگی است. و هر انسان آگاه و متخصص در سنت، معانی و مفاهیمی را در آن می‌یابد که فکر را صیقل، قلب را غنی و برای عمل انگیزه ایجاد می‌کند و آدمی را بر می‌انگیزد که در این زمینه مطالبی را به نوشتار درآورد.

آری اگر می‌بینیم که دانشمندان عرصه فقه و قانون‌گذاری در سنت مسائلی را یافته‌اند که در نظر آنان، سنت را شایسته مرجع شدن برای قانون‌گذاری کرده و آن را در مرتبه بعد از کتاب خدا قرار داده است، از سوی دیگر می‌بینیم که دانشمندان و مردان راه دعوت و تربیت و علوم انسانی و اجتماعی نیز در سنت چیزهایی یافته‌اند که صندوق‌های علم آنان را لبریز از معارف و ارزش‌ها و قواعد و قوانین و موازین سنجش نموده است که این یافته‌ها راه را برای پیشرفت علوم آنان هموار می‌نماید، از انحراف به چپ و راست محفوظ ‌شان می‌کند و خود آنان و علوم‌شان را فقط به‌سوی صراط مستقیم رهنمون می‌گرداند.

﴿وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ ١٥٣﴾[الانعام: ۱۵۳].

«و این راه مسقیم من است، پس از آن پیروی کنید و از راه‌های (پراکنده) پیروی نکنید، که شما را از راه خدا دور می‌کند و این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش نموده است، شاید پرهیزگار شوید».

در بیان این مطلب دلیلی بهتر از این کتاب که هم‌اکنون به خوانندگان مؤمن تقدیم می‌داریم سراغ ندارم، یعنی کتاب (تربیت روحی و اجتماعی در اسلام) که مؤلف فاضل آن دکتر اکرم ضیاء العمری، سخت به آن مشغول بود. ما قبلاً نیز کتاب دیگر ایشان به اسم (سیره صحیح نبوی) را انتشار دادیم. وی در آن کتاب، به روش محدثین تحقیق کرده‌بود. تکیه‌گاه اصلی مؤلف در کتاب حاضر برای ارائه مطالب، قرآن کریم و سنت صحیح پیامبر جاست. و به صورتی دقیق از احادیث ضعیف پرهیز نموده است. زیرا هنگام بحث از برنامه‌های اسلامی نمی‌توان به حدیث ضعیف استناد کرد.

مؤلف کتاب به خاطر اصالتی که در فرهنگ اسلامی دارد و در زمینه دعوت و تربیت اسلامی خبره و کار‌آمد است و از توانایی خاصی در بحث، تحقیق، تجزیه و تحلیل مسائل برخودار است، این شایستگی را یافته است که مراد و منظور خود را با اصالت بنویسد و به وضوح از آن تعبیر کند و برای آن استدلالی قوی داشته باشد.

بر این اساس مرکز تحقیقات سنت و سیره دانشگاه قطر بسیار خرسند است که این تحقیق را منتشر سازد تا مسلمانان از آن نفع برده و محققان از سرچشمه‌های آن بهره گیرند.

از خدواند متعال خواستارم که مؤلف کتاب را به‌خاطر علم نافعی که در این کتاب آماده کرده پاداش خیر دهد، خواننده را از آن بهره‌مند سازد و ناشر و همه کسانی را که در چاپ و آماده‌سازی آن دخیل بوده‌اند به اجر و پاداش رساند.

وآخر دعوانا إن الحمد لله رب العالـمين