(سؤال ۴۲) اگر انسان دانست که خداوند او را به توحید امر کرده و از شرک نهی نموده، آیا مراتب زیر باید با اعمالش مطابقت کند یا نه؟
(جواب) مرتبه اول: بیشتر مردم از اینکه توحید حق است و شرک باطل است آگاهند، ولی نمیپرستند و رویگردانی میکنند، میدانند که ربا حرام است، ولی خرید و فروش میکند و نمیپرسند، میدانند خوردن مال یتیم حرام است ولی متولی مال یتیم هستند، ولی نمیپرسند چگونه اداره کنند.
مرتبه دوم: محبت آنچه خداوند نازل فرموده و کفر کسانی که از آن کراهت دارند، اکثر مردم پیامبر جرا دوست ندارند، بلکه با او و آنچه آورده هرچند میداند که از طرف خدا نازل شده است، کینه و دشمنی میکنند.
مرتبه سوم: عزمداشتن بر انجام امر الله: اکثر مردم فهمیدهاند و دوست دارند، ولی عزم بر این اعمال نمیبندند، ترس از اینکه مبادا دنیا و مال و اموالشان تغییر کند.
مرتبه چهارم: عملکردن، بسیاری از مردم هرگاه عزم یا عمل کنند و کسی از مشایخش که به تعظیم او قائل است اگر از وی ایراد گیرد عمل را رها میکند.
مرتبه پنجم: بیشتر افراد اعمالشان خالص نیست، چرا که اگر خالصانه باشد هیچوقت ارزش آن را از دست نمیدهد.
مرتبه ششم: صالحین همیشه ترس به هدر رفتن و حبط اعمال خود را دارند، همانطور که خداوند میفرماید:
﴿أَن تَحۡبَطَ أَعۡمَٰلُكُمۡ وَأَنتُمۡ لَا تَشۡعُرُونَ﴾[الحجرات: ۲].
«مبادا اعمال شما نابود گردد در حالی که نمیدانید».
مرتبه هفتم: برحق ثابت قدمبودن و از عاقبت امور ترسیدن، این هم از اعظم چیزهایی است که صالحان از آن میترسند.