(سؤال ۴۴) شرک چیست و چند نوع دارد؟
(جواب) می‌دانیم که شرک توحید عکس شرک است و انواع آن سه نوع می‌باشد: شرک اکبر، شرک اصغر، شرک خفی.
نوع اول: شرک اکبر عبارت است از چهار نوع:
۱- شرک دعوت، یا شرک در دعا.
﴿فَإِذَا رَكِبُواْ فِي ٱلۡفُلۡكِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ إِذَا هُمۡ يُشۡرِكُونَ ٦٥﴾[العنکبوت: ۶۵].
«هنگامی که بر کشتی سوار شوند، خدا را با اخلاص می‌خوانند، چون خدا آنان را نجات داد و به خشکی رساند، باز شرک می‌آورند».
۲- شرک نیت و قصد و اراده:
خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید:
﴿مَن كَانَ يُرِيدُ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا وَزِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيۡهِمۡ أَعۡمَٰلَهُمۡ فِيهَا وَهُمۡ فِيهَا لَا يُبۡخَسُونَ ١٥ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَيۡسَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِلَّا ٱلنَّارُۖ وَحَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِيهَا وَبَٰطِلٞ مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ١٦﴾[هود: ۱۵ – ۱۶]. «هر کس که زندگانى دنیا و تجمّل آن را خواسته باشد، [پاداش] کارهایشان را در آنجا برایشان به تمام و کمال مىرسانیم و آنان در آنجا کاستى نبینند. اینان کسانى هستند که در آخرت جز آتش [جهنّم] ندارند و آنچه در آنجا (دنیا) کرده بودند، بر باد رفته و آنچه را که انجام مىدهند باطل است».
۳- شرک طاعت یا شرک در پیروی.
﴿ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَٰنَهُمۡ أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَٱلۡمَسِيحَ ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُوٓاْ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗاۖ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ سُبۡحَٰنَهُۥ عَمَّا يُشۡرِكُونَ٣١﴾[التوبه: ۳۱]. «احبار و رهبان‌های خویش را معبودهایی در برابر خدا قرار دادند، و همچنین مسیح فرزند مریم را در حالی که امر نشده بودند جز اینکه خدای یکتا را که معبودی جز او نیست پرستش نمایند، او پاک و منزه است از آنچه آنان شرک می‌آورند».
۴- شرک محبت.
﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ وَلَوۡ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِذۡ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ أَنَّ ٱلۡقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا وَأَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعَذَابِ ١٦٥﴾[البقره: ۱۶۵]. «و از مردم کسانى هستند که به جاى خدا همتایانى را [براى او] بر مىگیرند که آن‌ها را مانند دوست داشتن خدا دوست مىدارند- و مؤمنان در دوستى خدا قوىترند- و اگر [این] ستمکاران هنگامى که عذاب را مىبینند، ببینند [که شریکانشان سودى نمىبخشند، خواهند دانست] که همه توان از آن خداست و اینکه خداوند سخت کیفر است».
نوع دوم: شرک اصغر، یا همان ریا در اعمال روزانه خود انسان.
﴿فَمَن كَانَ يَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡيَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا يُشۡرِكۡ بِعِبَادَةِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا﴾[الکهف: ۱۱۰].
«پس هرکس که به لقای پروردگارش امیدوار است، باید کار شایسته انجام دهد و هیچکس را در عبادت پروردگارش شریک نکند».
نوع سوم: شرک خفی:
دلیل آن حدیث پیامبر جمی‌فرماید: «شرک در این امت پنهان‌تر از حرکت مورچه سیاه بر تخته سیاهی می‌باشد».