مقام صحابه در قرآن
﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ١٠٠﴾[التوبة: ۱۰۰].
«و پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار و آنانیکه به نیکی از آن‌ها پیروی کردند، خداوند از آنان خشنود و آن‌ها از او خشنود شدند، و خدا برای ایشان باغ‌هایی که نهرها از زیر آن‌ها جاری است آماده نموده، و در آن همیشه جاودان و ماندگارند، اینست کامیابی بزرگ».
خداوند متعال در این آیه رضایت خود را از مهاجرین و انصار و کسانیکه از آن‌ها پیروی و تبعیت می‌کنند بیان و اظهار فرموده، و آن‌ها از خدا راضی هستند و خداوند در بهشت انواع نعمت‌ها را برای آنان آماده کرده است.
چرا خدا بزرگ این همه نعمت برای آن‌ها آماده کرده؟ چون اصحاب پیامبر ایمان کامل و اعمال صالح داشته اند و به خاطر اعتلای دین خدا و برافراشتن پرچم لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُانواع شکنجه و آزار و هزاران مشکل را تحمل نمودند، و با وجود هرنوع خطر دست از فداکاری و جان‌بازی برنداشتند، و عاشقانه به استقبال انواع بلاها و دشواری‌ها شتافتند.
و جهاد و کوشش آن‌ها بود که ما الآن از نعمت ایمان برخورداریم.
عزیزانم چگونه امکان دارد که نسبت به چنین افرادی که قرآن از آن‌ها تعریف کرده است بی‌محبت و یا خدانخواسته بدبین و یا نعوذ بالله بی‌ادب باشیم، چه دلیلی بالاتر از قرآن است؟.
خودا له به‌رخاتری ره‌سوولی نازاری خوی
ئه‌و ئه‌صحابانه‌ی خه‌لق کرد تا خاتری عاتر بی
خالیق ته‌عریفی‌کردن مونکیر ته‌قدیمی‌کردن
ئایا ئه‌م دوو قه‌ولانه کامه‌یان موعته‌به‌ر بی
[۲]
توضیح: اصحاب به کسانی گفته می‌شود که به خدمت پیامبرصرسیده، در حالیکه دارای ایمان و با ایمان فوت کرده باشند.
﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ تَرَىٰهُمۡ رُكَّعٗا سُجَّدٗا يَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗاۖ سِيمَاهُمۡ فِي وُجُوهِهِم مِّنۡ أَثَرِ ٱلسُّجُودِۚ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِۚ وَمَثَلُهُمۡ فِي ٱلۡإِنجِيلِ كَزَرۡعٍ أَخۡرَجَ شَطَۡٔهُۥ فَ‍َٔازَرَهُۥ فَٱسۡتَغۡلَظَ فَٱسۡتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِۦ يُعۡجِبُ ٱلزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ ٱلۡكُفَّارَۗ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ مِنۡهُم مَّغۡفِرَةٗ وَأَجۡرًا عَظِيمَۢا ٢٩﴾[الفتح: ۲۹].
«محمد فرستاده خداست، و کسانیکه با او هستند بر کافران سختگیرند و با یکدیگر مهربانند، ایشان را می‌بینی که بسیار در حال رکوع و سجودند و جویای فضل و خشنودی از جانب خدا، نشانه ایشان از اثر سجده در چهره‌شان آشکار است، این وصف آنان است در تورات، و وصف‌شان در انجیل مانند زراعتی است که خوشه برآورد پس آن را استوار کند، تا سخت گردد و بر خوشه برآورد پس آن را استوار کند، تا سخت گردد و بر ساقه اش محکم بایستد، چندان که زارعان را به شگفت آورد و مایه خشم کفار از آنان شود، خداوند به کسانی از ایشان که ایمان آورده و عمل‌های شایسته پیشه کنند وعده آمرزش و پاداش بزرگ داده است».
خداوند متعال در این آیه اوصاف خوب و حمیده تمام اصحاب پیامبرصرا بیان فرموده، به شهامت و شجاعت آنان در برابر کفار و زورگویان، و مهربانی و رأفت و رحمت و تواضع ایشان در بین خود و مشغول‌بودن آنان در اکثر اوقات به عبادت پرداخته.
اصحاب پیامبرصبه حدی عبادت بی‌ریا و خالص انجام می‌دادند که هرکسی آن‌ها را می‌دید نور ایمان را در سیمای آنان مشاهده می‌کرد، این وصف آنان بود در تورات، و در انجیل وصف پیامبرصچنین آمده است که ایشان در ابتدای امر کم خواهند بود، ولی بعداً مانند زراعت نشأ و نما خواهند کرد و به طور عجیب زیاد خواهند شد.
[۲] قه‌صیده شیخ محمدی دادانه.