معنی سلام از قرآن
﴿يَهۡدِي بِهِ ٱللَّهُ مَنِ ٱتَّبَعَ رِضۡوَٰنَهُۥ سُبُلَ ٱلسَّلَٰمِ وَيُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ بِإِذۡنِهِۦ وَيَهۡدِيهِمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ ١٦﴾[المائدۀ: ۱۶].
«خداوند با آن (كتاب) كسانی را به راههای امن و امان (از ترس و هراس دنیا و آخرت) هدایت می‌كند كه جویای خوشنودی او باشند، و با مشیت و فرمان خود، آنان را از تاریكیهای (كفر و جهل) بیرون می‌آورد و به سوی نور (ایمان و علم) می‌برد، و ایشان را به راه راست رهنمود می‌شود».
«السَّلامِ» أمن، محفوظ از خطر، دارای سلامتی جان ومال، مسلمةٌ من العیوب. لا عیب فیها.
ابن عباسب: (مسلمةٌ)، لا عَوَارَ فیها.
در آیات زیر هم همین معنا بکار رفته:
﴿قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ لَّا ذَلُولٞ تُثِيرُ ٱلۡأَرۡضَ وَلَا تَسۡقِي ٱلۡحَرۡثَ مُسَلَّمَةٞ لَّا شِيَةَ فِيهَاۚ قَالُواْ ٱلۡـَٰٔنَ جِئۡتَ بِٱلۡحَقِّۚ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُواْ يَفۡعَلُونَ ٧١﴾[البقرة: ۷۱].
القول فی تأویل قوله تعالى: ﴿مُسَلَّمَةٞ﴾
أبو جعفر: و معنى «مسلمة» «مفعلة» من «السلامة». یقال منه: «سلِّمت تسلم فهي مسلمة». (تفسیر ابن کثیر).
یعنی ریشه سلام همان سلامت و امنیت کامل می‌باشد از هر گونه شر و بدی و نگرانی.
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا ضَرَبۡتُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَتَبَيَّنُواْ وَلَا تَقُولُواْ لِمَنۡ أَلۡقَىٰٓ إِلَيۡكُمُ ٱلسَّلَٰمَ لَسۡتَ مُؤۡمِنٗا تَبۡتَغُونَ عَرَضَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا فَعِندَ ٱللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٞۚ كَذَٰلِكَ كُنتُم مِّن قَبۡلُ فَمَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمۡ فَتَبَيَّنُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٗا ٩٤﴾[النساء: ۹۴].
«ای كسانی كه ایمان آورده‌اید! هنگامی كه (برای جهاد) در راه خدا به مسافرت رفتید تحقیق كنید (كه با چه كسانی می‌جنگید. آیا مسلمانند یا كافر) و به كسی كه به شما سلام كرد (و سلام نشانه پذیرش اسلام است) مگوئید: تو مؤمن نیستی، و جویای مال دنیای (او) باشید. (بلكه سلام آنان را بپذیرید و پاسخ گوئید و بدانید) كه در پیش خدا غنائم فراوانی است (و آن را برای شما تهیه دیده است و بسی بهتر از ثروت و غنیمت دنیای فانی است). شما پیش از این، چنین بودید (و كفر را گردن نهاده بودید و جنگ‌های شما تنها انگیزه غارتگری داشت) ولی خداوند بر شما منّت نهاد (و نعمت اسلام را نصیبتان كرد) پس (به شكرانه این نعمت بزرگ) تحقیق كنید. بیگمان خداوند از آنچه می‌كنید باخبر است».
حال با توجه به توضیحات بالا معلوم است اگر اندکی عربی را بدانیم عبارت «السلام عليك/ السلام عليكم و...» یک عبارت ساده نبوده و بلکه دعا می‌باشد یعنی سلامت و مصون باش (ید) از هر گونه بلا و عذاب.که این هم برای زندگان مقبول است و هم برای مردگان بسی نافع است چون
﴿وَٱلَّذِينَ جَآءُو مِنۢ بَعۡدِهِمۡ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ ١٠﴾[الحشر: ۱۰].
«كسانی كه پس از مهاجرین و انصار به دنیا می‌آیند، می‌گویند: پروردگارا! ما را و برادران ما را كه در ایمان آوردن بر ما پیشی گرفته‌اند بیامرز. و كینه‌ای نسبت به مؤمنان در دل‌هایمان جای مده، پروردگارا! تو دارای رأفت و رحمت فراوانی هستی».
از ماندگان و زندگان مابعد می‌گوید که: برای گذشتگان خود دعای خیر می‌کنند پس دعای سلامت برای مرده و زنده بسیار مؤثر است زیرا پیامبر جنیز با زیارت قبور چنین می‌کردند. اول دعای سلامتی را برای آنها می‌خوانند «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُسْلِمِينَ...».
نیز تاکید خداوند:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ بُيُوتِكُمۡ حَتَّىٰ تَسۡتَأۡنِسُواْ وَتُسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَهۡلِهَاۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ ٢٧﴾[النور: ۲۷].
«ای مؤمنان ! وارد خانه‌هائی نشوید كه متعلّق به شما نیست، مگر بعد از اجازه گرفتن (با زنگ زدن یا در كوبیدن و كارهائی جز اینها) و سلام كردن بر ساكنان آن. این كار برای شما بهتر است (از ورود بدون اجازه و سلام). امید است شما (این دو چیز را به هنگام رفتن به منازل دیگران رعایت و آنها را) در مد نظر داشته باشید».
خداوند امر می‌کند در هنگام دخول به مکانی غیر از مکان خود که در آن اهلی باشند بعد از اجازه باید سلام کنید. اما چرا؟؟
جواب: زیرا همانگونه که گفتیم، سلام یعنی سلامتی، امنیت، صلح و... .یعنی وقتی بر اهل سلام می‌کنی منظور تو از سلام آشکار کردن خود برای آن اهل است و دزدکی و مخفیانه به آنها وارد نمی‌شوی پس؛ با دادن سلام اعلام می‌کنی که آنها در امنیت هستند. زیرا معمولا افرادی که قصد دستگیری فردی را دارند یا قصد آزار و اذیت کسی را داشته باشند ناگهان و بدون سلام وارد می‌شوند.
یا آیه (۶۱: نور).
﴿فَإِذَا دَخَلۡتُم بُيُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ تَحِيَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَكَةٗ طَيِّبَةٗ﴾[النور: ۶۱].
«هر وقت داخل خانه‌ای شدید بر همدیگر سلام كنید، سلام پربركت (و لبریز از خیر و ثواب فراوان، و تقویت‌كننده پیوند موجود میان دل‌های مردمان، و درود) پاكی كه به فرمان خدا مقرّر است (و موجب صفا و صمیمیت می‌گردد)».
نیز تأکید زیاد رسو ل الله جخود دلیل بر اثبات همین موضوع است:
«حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ عَنْ أَبِي الْخَيْرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ جأَيُّ الْإِسْلَامِ خَيْرٌ؟ قَالَ: «تُطْعِمُ الطَّعَامَ وَتَقْرَأُ السَّلَامَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ وَمَنْ لَمْ تَعْرِفْ» [صحیح بخاری، باب افشاء سلام]. « از عبدالله بن عمر بروایت است که: شخصی از نبی اکرم ج پرسید: اسلام چه کسی بهتر است؟ رسول خدا جفرمود: «اسلام کسی که به آشنا و بیگانه سلام گوید و طعام دهد».
«أَفْشُوا السَّلَامَ بَيْنَكُمْ» [صحیح مسلم: کتاب ایمان، باب: «بَيَانِ أَنَّهُ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا الْمُؤْمِنُونَ» [ابوداود/ ابن ماجه/ نسائی/ احمد/ ابن شیبه- جزء۶].
پس، بعد از طعام دادن دیگران، سلام دادن (طبق آیه ۶۱/ سوره نور) سبب برکت و رحمت است که آن برای هر کسی مرده یا زنده نیکو و خیر رسان است.