سنت‌هايی که در صبح و شام گفته می‌شود
۱- آیت الکرسی ﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ﴾.
فایده آن: «کسی که در هنگام صبح بخواند، تا شب از شر جن در امان است و کسی که در هنگام شب بخواند تا صبح از شر جن در امان می‌ماند». (رواه النسائی وصححه الألبانی).
۲- معوذات:
﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ﴾
و
﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ﴾.
و
﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ﴾.
رواه أبو داود و الترمذی.
فایده آن: «کسی سه مرتبه هنگام صبح و سه مرتبه هنگام شب بگوید، از شر همه چیز کفایت می‌شود».
۳- «أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ الْمُلْكُ ِللهِ وَالْحَمْدُ ِللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، رَبِّ أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا فِيْ هَذَا الْيَوْمِ وَخَيْرَ مَا بَعْدَهُ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا فِيْ هَذَا الْيَوْمِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهُ، رَبِّ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ، وَسُوْءِ الْكِبَرِ، رَبِّ أَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابٍ فِي النَّارِ وَعَذَابٍ فِي الْقَبْرِ». (رواه مسلم). و در هنگام شب بجای «أَصْبَحْنَا» بگوید: «أَمْسَيْنَا» و بجای «هذا اليوم» بگوید: «هذه الليلة».
ترجمه: (ما و تمام جهانیان، شب را براى خدا به صبح رسانیدیم، و حمد از آن خداست، هیچ معبودى، بجز الله كه یكتاست و شریكى ندارد وجود ندارد. پادشاهى و حمد فقط از آن اوست و او بر هر چیز قادر است. الهى! من خیر آنچه در این روز است و خیر آنچه بعد از آن است را از از تو مىطلبم، و از شرّ آنچه كه در این روز و ما بعد آن، وجود دارد، به تو پناه مىبرم. الهى! من از تنبلى و بدهىهاى پیرى به تو پناه مىبرم، بار الها! من از عذاب آتش و قبر به تو پناه مى برم).
۴- «اللَّهُمَّ بِكَ أَصْبَحْنَا، وَبِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوْتُ وَإِلَيْكَ النُّشُوْرُ». (رواه الترمذی). و هنگام شب بگوید: «اللَّهُمَّ بِكَ أَمْسَيْنَا، وَبِكَ أَصْبَحْنَا، وَبِكَ نَحْيَا، وَبِكَ نَمُوْتُ وَإِلَيْكَ الْمَصِيْرُ».
ترجمه: «بار الها! با لطف تو صبح كردیم، و با عنایت تو به شب رسیدیم، و به خواست تو زنده ایم، و به خواست تو مىمیریم، و رستاخیز ما بسوى تو است».
۵- «اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، خَلَقْتَنِيْ وَأَنَا عَبْدُكَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوْءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ، وَأَبُوْءُ بِذَنْبِيْ فَاغْفِرْ لِيْ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ». (رواه البخاری).
ترجمه: «الهى! تو پروردگار من هستى، بجز تو معبود دیگرى نیست، تو مرا آفریدى، و من بندهى تو هستم، و بر پیمان و عدهام با تو بر حسب استطاعت خود، پایبند هستم، و از شر آنچه كه انجام دادهام به تو پناه مىبرم، به نعمتى كه به من عطا فرمودهاى، اعتراف می‌كنم، و به گناهم اقرار مىنمایم، پس مرا ببخشاى، چرا كه بجز تو كسى گناهان را نمى‌بخشاید».
فایده آن: کسی که با اعتقاد جازم در وقت شب بگوید پس در همان شب بمیرد به بهشت وارد می‌شود، وهمچنین هنگام صبح.
۷- «اللَّهُمَّ إِنِّيْ أََصْبَحْتُ أُشْهِدُكَ وَأُشْهِدُ حَمَلَةَ عَرْشِكَ، وَمَلاَئِكَتَكَ وَجَمِيْعَ خَلْقِكَ، أَنَّكَ أَنْتَ اللهُ لاَ إِلَهَ ِلاَّ أَنْتَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَرَسُوْلِكَ». (چهار بار). هنگام شب بگوید: «اللَّهُمَّ إِنِّيْ أََمْسَيْتُ».
ترجمه: «الهى! من در این صبح گاه، تو را و حاملان عرش و تمام فرشتگانت و كلیه مخلوقات تو را گواه می‌گیرم بر این كه تو الله هستى، بجز تو معبود دیگرى «بحق» وجود ندارد، تو یگانهاى و شریكى ندارى، و محمد جبنده و فرستاده ى تو است».
فایده آن: کسی که در هنگام نماز صبح و یا شب چهار مرتبه بگوید خداوند او را از آتش آزاد می‌سازد.
۸- «اللَّهُمَّ مَا أَصْبَحَ بِيْ مِنْ نِعْمَةٍ أَوْ بِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ فَمِنْكَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ، فَلَكَ الْحَمْدُ وَلَكَ الشُّكْرُ». رواه أبوداود والنسائی فی عمل الیوم والليلة.
ترجمه: «الهى! هر نعمتى كه در این صبح، شامل حال من یا یكى از مخلوقات شده، از طرف تو بوده است، تو شریكى ندارى، پس ستایش و شكر از آنِ تو است».
فایده آن: «کسی که در هنگام صبح بگوید شکر همان روزش را ادا کرده است، و کسی که در هنگام شب بگوید شکر همان شبش را ادا نموده است.
۹- «اللَّهُمَّ عَافِنِيْ فَيْ بَدَنِيْ، اللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ سَمْعِيْ، اللَّهُمَّ عَافِنِيْ فِيْ بَصَرِيْ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، اللَّهُمَّ أَعُوْذُ بِكَ مِنَ الْكُفْرِ، وَالْفَقْرِ، وَأَعُوْذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ». (سه مرتبه). رواه أبو داود وأحمد.
ترجمه: «بار الها! در بدنم عافیت ده، بار الها! در گوشم عافیت ده، خدایا! در چشمم عافیت ده، بجز تو معبود دیگرى «بحق» وجود ندارد، از كفر به تو پناه مىبرم، از فقر به تو پناه مىبرم، از عذاب قبر به تو پناه مىبرم، بجز تو معبود دیگرى «بحق» وجود ندارد».
۱۰- «حَسْبِيَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ». (هفت مرتبه). (أخرجه ابن السنی مرفوعاً وأبوداود موقوفاً).
ترجمه: «الله براى من كافى است، بجز او معبود دیگرى «بحق» نیست، بر تو توكّل كردم و او پروردگار عرش بزرگ است». [این دعا هفت مرتبه خوانده شود].
فایده‌اش: «کسی که ۷ مرتبه هنگام صبح و شام بگوید خداوند او را از هر امر دنیا و آخرت کفایت می‌کند».
۱۱- «اللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِيْ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ، اللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِيْ دِيْنِيْ وَدُنْيَايَ، وَأَهْلِيْ، وَمَالِيْ، اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِيْ، وَآمِنْ رَوْعَاتِيْ، اللَّهُمَّ احْفِظْنِيْ مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ، وَمِنْ خَلْفِيْ، وَعَنْ يَمِيْنِيْ، وَعَنْ شَمَالِيْ، وَمِنْ فَوْقِيْ، وَأَعُوْذُ بِعِظْمَتِكَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِيْ».(رواه أبوداود وابن ماجه).
ترجمه: «الهى! عفـو و عافیت دنـیا و آخرت را از تـو می‌خواهم. بار الها! عفو و عافیت دین، دنیا، خانواده و مالم را از تو مسألت مىنمایم. بار الها! عیوب مرا بپوشان و ترس مرا به ایمنى مبدّل ساز. الهى! مرا از جلو، پشت سر، سمت راست و چپ و بالاى سرم، محافظت بفرما، و به بزرگى و عظمت تو پناه مىبرم از اینكه بطور ناگهانى از طرف پایین كشته شوم».
۱۲- «اللَّهُمَّ عاَلِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأْرَضِ، رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيْكَهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِيْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَشِرِكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِيْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ». (رواه الترمذی وأبوداود).
ترجمه: «بار الها! اى دانندهى نهان و آشكار، آفریدگار آسمانها و زمین، پروردگار و مالک هر چیز، من گواهى می‌دهم كه بجز تو، معبود دیگرى نیست، از شرّ نفس و از شرّ شیطان و دام فریبش، و از اینكه خود مرتكب كار بدى شوم و یا به مسلمانى، بدى برسانم، به تو پناه مىبرم».
۱۳- «بِسْمِ اللهِ الَّذِيْ لاَ يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي اْلأَرَضِ وَلاَ فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ». (۳ مرتبه)، (رواه أبوداود والترمذی وابن ماجه وأحمد).
ترجمه: «به نام خدایى كه با نام وى هیچ چیز در زمین و آسمان، گزندى نمىرساند، و او شنوا و دانا است».
۱۴- «رَضِيْتُ بِاللهِ رَبّاً، وَبِالإِسْلاَمِ دِيْناً، وَبِمُحَمَّدٍ ج نَبِيًّا وَرَسُوْلاً». (سه مرتبه). (رواه أبوداود والترمذی والنسائی وأحمد).
ترجمه: «به ربوبیت الله، و به داشتن دین اسلام، و پیامبرى محمد جراضى و خشنود هستم».
فایده‌اش: «کسی که هنگام صبح و شام سه مرتبه بگوید خداوند بزرگ روز قیامت او را خوشنود و راضی می‌گرداند».
۱۵- «يَا حَيُّ يَا قَيُّوْمُ بِرَحَمَتِكَ أَسْتَغِيْثُ أَصْلِحْ لِي شَأْنِيْ كُلَّهُ وَلاَ تَكِلْنِيْ إِلَى نَفْسِيْ طَرْفَةَ عَيْنٍ». (رواه الحاکم وصححه ووافقه الذهبی).
ترجمه: «اى زنـده و پا بـرجا! بـه وسیله ى رحمت تـو از تـو كمک می‌خواهم، همه ى امورم را اصلاح بفرما، و مرا به اندازه ى یک چشم به هم زدن به حال خود رها مكن».
۱۶- «أَصْبَحْنَا عَلَى فِطْرَةِ الإِسْلاَمِ، وَعَلَى كَلِمَةِ الإِخْلاَصِ، وَعَلَى دِيْنِ نَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ ج، وَعَلَى مِلَّةِ أَبِيْنَا إِبْرَاهِيْمَ، حَنِيْفاً مُسْلِماً وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ». (رواه أحمد).
ترجمه: «ما بر فطرت اسلام، كلمه ى اخلاص، دین پیامبرمان محمد جو آئین پدرمان ابراهیم؛ صبح كردیم، همان ابراهیمی‌كه فقط به سوى حقّ، تمایل داشت و فرمانبردار خداوند بود، و از مشركان نبود».
۱۷- «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ». (۱۰۰ مرتبه)، (رواه مسلم).
ترجمه: «پاک و منزّه است خداوند، و من ستایش او را بیان می‌كنم».
فایده‌اش: کسی گه هنگام صبح و شام صد مرتبه بگوید، در روز قیامت کسی بهتر از او توشه‌ای نیاورده، مگر شخصی ک مانند وی گفته یا بر آن افزوده باشد.
فایده دیگرش: «گناهانش بخشیده می‌گردد اگرچه مانندکف دیار باشد).
۱۸- «لاَ إِلَهِ إِلاَّ اللهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ». (صد بار هنگام صبح بگوید). (روه البخاری ومسلم).
ترجمه: «بجز الله معبود دیگرى «بحق» نیست، او شریكى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، و او بر هر چیز توانا است».
فایده‌اش: کسی که روزی صد مرتبه بگوید:
۱- ثواب کردن آزادکردن ده غلام دارد.
۲- و صد نیکی برایش نوشته می‌شود.
۳- و صد گناه از او پاک می‌گردد.
۴- و تاهنگام شب برایش سنگر و پناهگاه می‌شود از شیطان، چنانکه در حدیث آمده است».
۱۹- «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ». (صد بار در روز گفتن). (رواه البخاری ومسلم).
ترجمه: «من از الله طلب آمرزش می‌كنم و به سوى او برمی‌گردم».
۲۰- «اللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ عِلْماً نَافِعاً، وَرِزْقاً طَيِّباً، وَعَمَلاً مُتَقَبَّلاً». در هنگام صبح بگوید. (رواه ابن ماجه).
ترجمه: «بار الها! از تو علم سودمند، رزق پاک و عمل مقبول مسألت مىنمایم».
۲۱- «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ: عَدَدَ خَلْقِهِ، وَرِضَا نَفْسِهِ، وَزِنَةَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ كَلِمَاتِهِ». (سه مرتبه)، (رواه مسلم).
ترجمه: «تسبیح و پاكى الله و ستایش او را به تعداد آفریدگانش خشنودىاش و سنگنى عرشش و جوهر سخنانش، بیان مىنمایم».
۲۲- «أَعُوْذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ». (سه مرتبه در هنگام شب). (رواه الترمذی وابن ماجه وأحمد).
و هر بار این اذکار را بخواند به سنتی از سنتها عمل نموده است، پس برای مسلمان شایسته است که برای بدست آوردن پاداش بسیار بر این اذکار صبح و شام محافظت نماید و شایسته است که از روی اخلاص و راستی و یقین این اذکار را بگوید، و سعی نماید معانی و مفهوم آنها را در اخلاق و زندگی و روزمره‌اش پیاده نماید.