سنتهای قبل از خواب
۱- گفتن: «بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ أَمُوْتُ وَأَحْيَا». «ای خدایا، با نام تو میمیرم و زنده میشوم». (رواه البخاری).
۲- در دو کف دستش: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ﴾و ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ﴾و ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ﴾میخواند، پس در آن میدمد، و به تمام بدنش میکشد، از سر و صورتش آغاز نماید و این کار را سه بار تکرار کند. (رواه البخاری).
۳- خواندن آیت الکرسی: ﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ﴾(رواه البخاری).
فایدهء خواندن آیت الکرسی:
کسی که آنرا بخواند پیوسته از طرف خداوند حافظ و نگهبان دارد و شیطان به وی نزدیک نمیشود، چنانچه در حدیث صحیح آمده است.
گفتن این ادعیه:
«بِاسْمِكَ رَبِّيْ وَضَعْتُ جَنْبِيْ، وَبِكَ أَرْفَعُهُ، فَإِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِيْ فَارْحَمْهَا، وَإِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا بِمَا تَحْفَظُ بِهِ عِبَادَكَ الصَّالِحِيْنَ». (رواه البخاری ومسلم). «پروردگارا! به نام تو پهلوى خود را بر زمین نهادم، و به كمک تو آنرا از زمین، بلند میكنم، اگر در حالت خواب روح مرا قبض كردى، آن را ببخشاى، و اگر دوباره به او اجازهى زندگى دادى، از آن محافظت فرما، همچنان كه از بندگان نیكت محافظت كنى».
«اللَّهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَ نَفْسِيْ وَأَنْتَ تَوَفَّاهَا، لَكَ مَمَاتُهَا وَمَحْيَاهَا، إِنْ أَحْيَيْتَهَا فَاحْفِظْهَا، وَإِنْ أَمَتَّهَا فَاغْفِرْ لَهَا، اللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ». (رواه مسلم). «بار الها! تو جان مرا آفریدى، و تو آن را دوباره پس میگیرى، مرگ و زندگى آن بدست تو است. الهى! اگر زنده اش نگهداشتى، از او محافظت كن، و اگر آن را میراندى، پس مورد آمرزش قرار ده. الهى! من از تو عافیت میخواهم».
«اللَّهُمَّ قِنِيْ عَذَابَكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ». (سه مرتبه). «الهى! روزى كه بندگانت را حشر میكنى، مرا از عذابت نجادت ده». وقتی که دست راستش زیر گونهاش میگذارد بخواند. (رواه أبو داود و الترمذی).
۴- «سُبْحَانَ اللهِ» [۳۳ مرتبه], و«الْحَمْدُِللهِ» [۳۳ مرتبه], و«اللهُ أَكْبَرُ» [۳۴ مرتبه]. (رواه البخاری ومسلم).
«الْحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنَا وَسَقَانَا، وَكَفَانَا، وَآوَانَا، فَكَمْ مِمَّنْ لاَ كَافِيَ لَهُ وَلاَ مُؤْوِيَ». (رواه مسلم). «تمام ستایشها خدائى راست كه ما را خورانید و نوشانید، و تمام امور را كفایت كرد و به ما جاى پناه داد، براستى كه چقدر از مردم هستند كه هیچ گونه مددكار و پناه دهنده اى ندارند».
۵- «اللَّهُمَّ عَالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأَرْضِ، رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيْكَهِ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِيْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَشِرْكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِيْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ». (رواه أبوداود والترمذی).
۶- «اللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِيْ إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِيْ إِلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِيْ إِلَيْكَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِيْ إِلَيْكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ لاَ مَلْجَأَ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِيْ أَنْزَلْتَ وَبِنَبِيِّكَ الَّذِيْ أَرْسَلْتَ». (رواه البخاری ومسلم).
۷- خواندن دو آیه آخر سوره بقره: ﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ...﴾[البقرة: ۲۸۵].
بدلیل حدیث: «کسی که این دو آیه را در شب بخواند او را کفایت میکنند». (رواه البخاری ومسلم).
علماء درباره معنای «کفایت میکند او را» اختلاف دارند گفته شده: کفایت میکنند او را از نماز شب، و گفته شده از هر شر و بدی و ناخوشایندی او را کفایت میکنند.
امام نووی میفرماید: امکان دارد هر دو اینها مراد باشد.
۸- بر طهارت باشد، بدلیل حدیث «هرگاه به بسترت آمدی پس وضو بگیر».
۹- بر پهلوی راست خوابیدن «پس بر پهلوی راستت دراز بکش». (رواه البخاری ومسلم).
۱۰- گذاشتن دست راست زیر گونه راست. «پیامبر جهنگامی که میخوابید دست راستش را زیر گونه راست میگذاشت». (رواه أبوداود).
۱۱- بسترش را تکان دهد: «هر گاه یکی از شما برای خوابیدن به بستر خود رفت باید بستر خود را تکان داده و پاک نماید زیرا که نمیداند چه چیزی در آن جای گرفته است». (رواه البخاری ومسلم).
۱۲- خواندن سوره: ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ﴾.
۱۳- فایده آن: «بیزاری و برائت از شر شرک است». (رواه أبوداود والترمذی وأحمد).
امام نووی میفرماید: بهتر اینست که همه اینهای که گذشت بخواند و انجام دهد، پس اگر نتوانست بر آنچه میتواند اکتفا کند.
ما میبینیم که بیشتر مردم در شبانه روز دو مرتبه میخوابند پس بدینگونه میتوانید این سنتها، یا برخی از آنها را دوبار انجام دهند، چونکه این آداب و سنتها مخصوص خوابیدن در شب نیست بلکه شامل خوابیدن در روز نیز هست چونکه حدیث عام است.
فایده و ثمره انجام دادن این سنتها وقت خواب:
۱- اگر مسلمان قبل از خوابیدن بر این اذکار و تسبیحات پایبندی و محافظت نماید ثواب ۱۰۰ صدقه برایش نوشته میشود. بدلیل حدیث: «هر سبحان الله صدقه است، هر الله اکبر صدقه است، هر الحمد لله صدقه است، و هر لا إله إلا الله صدقه است ...». (رواه مسلم). امام نووی میفرماید: (ثواب اینها برایش محسوب میگردد).
۲- و همچنین ۱۰۰ درخت برایش در بهشت کاشته میشود بدلیل حدیثی که امام ابن ماجه روایت کرده است، و در مسئله اذکار بعد از نماز گذشت.
۳- درهمان شب از آفات و بدیها محفوظ میماند و خداوند او را حفظ میکند و شیطان از وی دور میشود.
۴- بنده با ذکر و نام خدا و عبادت و توکل بر او، و طلب کمک از او، و با توحید و یگانه پرستی روز خودش را به پایان میرساند.