شرايط و مراسم زنان در روز عاشورا
س: زنان بیشترین کسانی هستند که گریه و نوحه می‌کنند، آیا این اجازه به آن‌ها داده شده است؟ لطفاً مستفیض بفرمایید.
ج: اخطارها و هشدارهایی در روایت مورد اشاره آمده و به طور مساوی هم شامل زنان می‌شود و هم شامل مردان. علاوه بر آن نکته‌هایی را یادآوری می‌کنیم که به ویژه در مورد زنان آمده است. تا زنان شیعه که در حسینیه‌ها برای عزاداری حضور می‌یابند، ملاحظه کنند و آن را به کار گیرند.
حضرت حسین÷ به خواهرش زینب هنگامی که عزاداری می‌کرد و سر و صورتش را می‌زد و گریبانش را پاره می‌کرد, گفت: «ای خواهرم! از خدا بترس و با آرامش الهی تسلی پیدا کن و بدان که تمام اهل زمین می‌میرند و آنچه در آسمان است نیز باقی نمی‌ماند و همه چیز از بین می‌رود مگر ذات پروردگار, که او مخلوقاتش را با قدرتش خلق کرده و آن‌ها را به سوی خود باز می‌گرداند و او خدای یکتاست. پدر و مادرم و برادرم از من بهترند. برای من و هر مسلمانی پیامبر الگو و نمونه‌ای والاست.» حسین اینگونه خواهرش را تسلیت می‌داد. سپس به او گفت: ای خواهرم من تو را قسم می‌دهم. پس قسمم را اجرا کن، هنگامی که کشته شدم، گریبانت را به خاطر من پاره نکن و سر و صورتت را نزن و بر من شیون و ناله سر نده». (این روایت را ابن طاووس در الملهوف، ص ۵۰ آورده و شیخ محمد حسین فضل الله در الندوه ۵/۲۰٩ ذکر کرده).
روایت دیگری آمده است که گفت: «ای خواهرانم، ای ام‌کلثوم، ای فاطمه، ای رباب! توجه کنید هنگامی که شهید شدم گریبانتان را پاره نکنید و صورتتان را نخراشید». (این روایت را عبدالرزاق موسوی در بیان کشتن حسین آورده (ص: ۲۱۸)).
و نیز در روایت دیگری آمده است که گفت: «ای خواهرم! پیش تو قسم می‌خورم و قسمم را اجرا کن، به خاطر من گریبانت را پاره نکن و صورتت را نخراش و هنگامی که من شهید شدم با صدای بلند و زاری مرا نخوان، که اگر این کار را بکنی من نابود می‌شوم». (استدراك الوسائل (۱/۱۴۴)، مظالم اهل بیت (ص ۲۶۴)، و نیز رجوع شود به کتاب: علی خط حسین (ص۱۱۶)، تظلم الزهراء (ص۱٩۰) و غیره).
ما چگونه به فرمودۀ حسین÷می‌نگریم؟
صدوق و دیگران از عمربن مقدام روایت کرده‌اند که گفت: «از ابو حسن و ابا جعفر شنیدم که آن‌ها این گفتۀ خداوند عزّ وجل را تکرار می‌کردند و می‌گفتند: ﴿وَلَا يَعۡصِينَكَ فِي مَعۡرُوفٖ﴾[ممتحنه: ۱۲] (در آنچه که معروف و پسندیده است از تو سرپیچی نکنند)پیامبر اسلام ج به دخترش فاطمه گفت: «اگر من مردم سر و صورتت را نزن و صدایت را بلند نکن و بر من نوحه نخوان». سپس پیامبر ج فرمود: این همان کار پسندیده‌ای است که خداوند فرموده: «در آنچه که معروف و پسندیده است از تو سرپیچی نکنند». (معاني الاخبار (ص: ۳٩۰)، وسائل شیعه (۲/٩۱۵-٩۱۶)، و شیخ محمد حسین فضل الله در الندوه (۵/٧۲) آن را آورده است).
ابی عبدالله نیز این فرمودۀ خداوند را تکرار کرده و گفته است: «کار معروف و پسندیده برای زنان آن است که گریبانشان را پاره نکنند و صورتشان را نزنند و صدایشان را بلند نکنند و بر قبرها ننشینند». (تفسير نور الثقلين ۵/۳۰۸).
از ابو سعید روایت شده که گفت: «پیامبر نوحه‌گر را لعنت کرده است». (مستدرك الوسائل (۱/۱۴۴)، البحار (۸۲/٩۳)).
هنگامی که علی÷ گریه زنان بر شهیدان جنگ صفین را شنید و شرحبیل شامی از سرشناسان قومش بود, پیشش آمد. علی÷گفت: «آیا آن‌چنان که می‌شنوم صدای بلند از زنان شماست؟ چرا آن‌ها را از این گریه و ناله نهی نمی‌کنید؟». (جامع أحادیث شیعه ۳/۳۸٧؛ نیز نگاه کنید به البحار (۸۲/۸٩)).
از ابی عبدالله روایت شده که گفت: «کسی که نعمتی از طرف خداوند به او داده شده و آواز و سرود نامناسبی با آن سر دهد و نیز کسی که مصیبتی بر او وارد شده است و در هنگام مصیبت بی‌تابی و نوحه کند, کفر ورزیده است. (در روایت دیگری) عملش پوچ و بیهوده است». (وسائل الشیعه ۱۲/٩۰).
جعفر بن محمد از زبان پدرش وصیت پیامبر جبه علی÷ را بیان کرده و گفته است: «ای علی کسی که از زنش اطاعت کند خداوند او را در آتش می‌اندازد. علی پرسید: چه اطاعتی؟ پیامبر فرمود: این که به او اجازه دهد در عزاداری و عروسی شرکت کند، نوحه برپا کند و لباس نازک بپوشد». (وسائل الشیعه ۱/۳٧۶).
صدوق و دیگران از جعفر بن محمد و او از پدرش, از علی÷ روایت کرده که فرمود: «رسول الله جفرمود: چهار چیز در میان امت من وجود دارد که تا روز قیامت از بین نمی‌رود: فخرفروشی، مال و منال، طعنه زدن و بدگویی نسبت به گذشتگان و طالع بینی به وسیلۀ ستارگان و نوحه و عزا. و همچنین پیامبر فرمود: نوحه‌گر اگر قبل از مردنش توبه نکند در روز قیامت لباس و عبایی از رنگ سیاه بر تن دارد». (الخصال، ص: ۲۲۶).
جعفر بن محمد هنگام مرگ وصیت کرد و گفت: «زنان نباید صورتشان را بزنند و گریبانشان را پاره کنند، هر زنی که درنوحه یقه‌اش را پاره کند در جهنم سختیهایی در انتظارش خواهد بود که هرچه او بیشتر این کار را انجام دهد، بیشتر خواهد شد.» (بحارالأنوار ۸۳/۱۰۱).
علی÷ می‌فرماید: «پیامبر جاز زنان تعهد گرفت که نوحه نکنند و در مصیبت و سختی صورتشان را نخراشند و با مردان خلوت نکنند». (بحارالانوار۸۲/۱۰۱).