۱- مرگ
مرگ اولین مرحله جدائی از دنیا و نقطه آغاز روز قیامت میباشد. در حدیث روایت شده که پیغمبر جفرموده: «هرشخصی که میمیرد قیامت وی برپا شده است».
و آن امری لازم برای هر شخصی میباشد و هیچ راه فراری وجود ندارد خداوند میفرماید:
﴿كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِ﴾[آلعمران: ۱۸۵].
«هر نفس چشنده مرگ است».
و در سوره نساء آیه: ٧۸ میفرماید:
﴿أَيۡنَمَا تَكُونُواْ يُدۡرِككُّمُ ٱلۡمَوۡتُ وَلَوۡ كُنتُمۡ فِي بُرُوجٖ مُّشَيَّدَةٖ﴾[النساء: ٧۸].
یعنی: «هر کجا که باشید مرگ به شما خواهد رسید هر چند در قصرها و برجهای استوار و محکم باشید».
بله مرگ، از بین برنده لذات، و باعث جدائی از خانواده و فرزند و مال و مقام و تمام تجملات زندگی میباشد. مرگ حقیقت تلخ و ناگواری است که به سراغ همه میآید، و همه در نزد او یکسان میباشد، نه به کودک رحم میکند و نه به آه و فغان مادر داغ دیده و نه به گریه پدر و برادر و خویشاوندان. پس میدانیم و یقین داریم که همگی میمیریم و از این جهان رخت بر میبندیم و به جهان دیگر مسافرت مینمائیم، که در آنجا احتیاج به زاد و توشه داریم، انسان عاقل باید برای آن سفر آخرت که از مرگ آغاز میشود آمادگی گرفته باشد با انجام دادن اعمال نیک و صالح، و طوری زندگی کند که اگر هر لحظهای اجلش فرا برسد بتواند لبیک بگوید، و باید دانست هنگامی که اجل شخص فرا میرسد یک لحظه عقب و جلو نمیشود.
شخصی که در حال سکرات مرگ است فرشتگان را میبیند. اگر شخصی مؤمن باشد، فرشتگان او را به خوبی و خیر مژده میدهند. ولی اگر کافر یا بدکار باشد او را به بدی و عاقبت نافرجامش بیم میدهند. (به خداوند پناه میبریم از عاقبت بد).
هنگامی که روحش به گلوگاه میرسد، تمام درهای توبه بر رویش بسته میشود، و بر اعمال و کردارش مهر زده میشود، در حدیث آمده است که: «هنگامیکه شخص میمیرد اعمال او منقطع میگردد، مگر سه چیز که پیوسته ثوابش به وی میرسد: یک صدقه جاری. دوم علم سودمندی که به کسی آموخته است و مردم از آن فایده و بهره میگیرند سوم فرزند صالح و نیکی به جا گذاشته که برایش دعا میکند» [۱]. بعد از اینکه ملک الموت روحش را گرفت و از این دنیا وداع گفت و به سرای آخرت شتافت اگر خوب کرده باشد خوب میبیند و اگر بد کرده، بد میبیند.
﴿فَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٍ خَيۡرٗا يَرَهُۥ ٧ وَمَن يَعۡمَلۡ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ شَرّٗا يَرَهُۥ ٨﴾[الزلزلة: ٧-۸].
یعنی: «برای مؤمن شایسته و پسندیده است که همیشه مرگ را بیاد آورد زیرا که در انجام اعمال نیک به وی کمک میکند».
پیامبر اکرم جمیفرماید: «أَكْثِرُوا ذِكْرَ هَاذِمِ اللَّذَّاتِ» [۲]. «بسیار بیاد بیاورید بر هم زننده بساط خوشی و شادمانی را (یعنی مرگ)».
[۱] این حدیث امام مسلم روایت کرده است. [۲] امام ترمذی این حدیث را روایت کرده و صحیح میباشد.