۲- قبر
هنگامی که انسان را در قبر، آن گودال تنگ و محدود و وحشتناک سرازیر نمودند و سپس رویش خاک ریختند و تمامی اهل خانه و نزدیکانش بازگشتند، آن گاه برای وی زندگی جدیدی به نام عالم برزخ شروع می‌شود، زندگی که در آن عمل نیست و لیکن آزمایش و بلا، و در نتیجه خوشی، یا عذاب، در روایت صحیح آمده است که: «سه چیز انسان را همراهی می‌کند هنگام مردن، دو تا بر می‌گردد و یکی باقی می‌ماند اهل و عیالش، مال و دارائیش، و عملش، اهل عیال زن و فرزند و مال و دارائی همه بر می‌گردند آن چه که همراه او باقی می‌ماند عمل وی می‌باشد». پس از اینکه انسان در بستر خاک آرام گرفت و تشیع کنندگان باز گشتند دو فرشته او را می‌نشانند و از پروردگار (معبودش) و دین و پیامبرش سئوال میکنند اگر آن شخص از گروه مؤمنان باشد خداوند او را ثابت قدم می‌دارد و جواب صحیح و درست به وی الهام می‌کند، چنانکه در قرآن مجید می‌فرماید:
﴿يُثَبِّتُ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱلۡقَوۡلِ ٱلثَّابِتِ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ﴾[ابراهیم: ۲٧].
یعنی: «خداوند تعالی آن مردمیکه ایمان آورده‌اند با کلمه حق که ثابت و پایدار است در دنیا و آخرت ثابت و پایدار می‌گردادند».
ولی اگر از گروه کافران و بدکاران باشد، به هیچ وجه نمی‌تواند جواب فرشتگان را بدهد، اگر چه که در دنیا می‌دانسته است.
بعد از سئوال و جواب، شخص مؤمن در قبرش خوشبخت می‌شود و جای خویش را در بهشت مشاهده می‌کند وهفتاد زراع قبرش گشاده می‌شود و بوی ریاحین و نسیم بهشت را استشمام می‌کند، اما شخص کافر و بدکردار جای خویش را در دوزخ دیده و قبر بر او فشار می‌آورد تا اینکه تمام استخوان‌هایش در هم پیچیده می‌شود، و قبرش گودالی از گودالهای آتش مبدل می‌گردد و حرارت و گرمی آتش دوزخ به وی می‌رسد [۳].
پس دانستیم که قبر یا باغی از باغ‌های بهشت است و یا گودالی از گودالهای دوزخ، چنانکه در حدیث آمده است [۴].
[۳] برای اطلاعات بیشتر درباره سوال دو فرشته (نکیر و منکر) و اثبات عذاب قبر، به کتاب شرح عقیده طحاوی رجوع شود ص ۳۳۰ به بعد. [۴] طبرانی در کتاب معجم الاوسط (۸۶۱۳) روایت کرده است.