خمس غنائم نه خمس اموال
سورة انفال کلاً دربارة جنگ بدر نازل شد که برخی از آیات آن در جواب سؤال مسلمانان در مورد شیوة تقسیم انفال است. بنابراین آیه خمس در این سوره واقع شده است.
﴿ يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡأَنفَالِۖ﴾[الانفال: ١]
«دربارة انفال از تو سؤال می‌کنند».
که درجواب این آیه نازل شد.
﴿ ۞وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِ إِن كُنتُمۡ ءَامَنتُم بِٱللَّهِ وَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَىٰ عَبۡدِنَا يَوۡمَ ٱلۡفُرۡقَانِ يَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ ٤١ ﴾[الانفال: ٤١]
«بدانید همه غنائمی را که بدست می‌آورید یک پنجم آن متعلق به خدا و پیامبر و خویشاوندان(پیامبر) و یتیمان و مستمندان و واماندگان در راه است. اگر به خدا و بدانچه بر بندة خود در روز جدایی (جنگ بدر) نازل کردیم ایمان دارید. روزی که دو گروه (مسلمانان و مشرکین) رویاروی شدند و خداوند بر همه چیز توانا است».
پس منظور از خمس، خمس غنائم است چون می‌فرماید:
﴿أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ ﴾
و منظور خمس اموال نیست چون نامی از آن برده نشده است. لذا نباید آنرا به چیز دیگر تأویل کرد. همانطور که در آیه ۲۶۷ بقره می‌فرماید:
﴿ أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا كَسَبۡتُمۡ ﴾[البقرة: ٢٦٧]
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه بدست می‌آورید انفاق کنید».
و نفرموده است: «انفقوا من طیبات ماغنمتم».
تعریف غنائم: اموال منقولی که در جنگ با کفاری که قتال با آنان جائز است، گرفته شده است. (منهاج الصالحین خوئی ۱/۳۲۵)
امام صادق می‌گوید: «خمس جز در غنائم جائز نیست. (لااستبصار طوسی ۲/۵۷) پس آیه فوق ربطی به اموال، اثاث منزل، درآمد، منازل و اموال مورد نیاز مسلمانان ندارد زیرا اینها جزو غنائم نیستند.