از قرآن و حدیث عقیده ات را بیاموز

س۱: با چه اعمالی به خدا توسل جوئیم؟

ج۱: توسل بر دو گونه است: ۱- توسل جائز و مطلوب ۲- توسل حرام.

توسل جائز و مطلوب همان توسل به اسماء‌ و صفات خدا و اعمال صالح است خداوند می‌فرماید: ﴿وَلِلَّهِ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ فَٱدۡعُوهُ بِهَا﴾[الأعراف: ۱۸]. «و برای خدا است نام‌هایی نیکو پس خدا را به آن نام‌ها بخوانید».

و در جای دیگر می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَيۡهِ ٱلۡوَسِيلَةَ﴾[المائدة: ۳۵]. «ای مؤمنین از خدا بترسید و به سوی او توسل بجوئید».

و در تفسیر ابن کثیر به نقل از قتاده نوشته است، که به وسیلۀ اطاعت و فرمانبراداری و اعمالی‌که خداوند را راضی می‌کند به او نزدیک شود.

و پیامبر ج فرمود: «أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ‌» [۴۲]. «خداوندا! به هر اسمی‌که از آن تو است از تو سؤال می‌کنم».

و پیامبر ج در پاسخ به سؤال صحابه‌ای که همراهی پیامبر ج را در جنت خواسته بود فرمود: «أَعِنِّي عَلَى نَفْسِك بِكَثْرَةِ السُّجُودِ» [۴۳]. «مرا با کثرت سجده بر خویشتن یاری ده».

و توسل جستن به اینکه انسان بگوید پرودرگارم به دوستی‌که من با تو دارم و دوستی‌که تو با پیامبر و اولیاء داری گناهانم را معاف کن.

و مانند داستان اصحاب غار هنگامی‌که (دهانۀ غار بر آن‌ها بسته شد و) به اعمال صالح خود متوسل شدند پس خداوند (دهانۀ غار را به سبب اعمال صالحۀ شان گشود) و مشکل‌شان را حل کرد [۴۴].

توسل حرام: و آن عبارت از خواندن مردگان و طلب حاجات از آن‌هاست چنان‌که در این زمان مشاهده می‌شود حالانکه این شرک بزرگی است از آنجائی‌که خداوند می‌فرماید: ﴿وَلَا تَدۡعُ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَۖ فَإِن فَعَلۡتَ فَإِنَّكَ إِذٗا مِّنَ ٱلظَّٰلِمِينَ ١٠٦﴾[یونس: ۱۰۶]. «(و نیز مرا امر فرموده که) غیر از خدای یکتا هیچ یک از این خدایان باطل که به حال تو نفع و ضرری ندارند به خدایی مخوان وگرنه (مشرک شده) از سمتکاران خواهی بود» [۴۵].

اما توسل به حرمت پیامبر ج مثل اینکه بگوئی: ای پروردگارم مرا به حرمت محمد ج شفا بده، این بدعت است زیرا که صحابۀ کرام رضوان الله علیهم چنین نکرده‌اند و حضرت عمرسهنگام خشک‌سالی بعد از وفات پیامبر ج به دعای عمویش حضرت عباسس زنده بود متوسل شد [۴۶]نه به پیامبر [۴٧]، پس از وفاتش، این‌گونه توسل گاهی منجر به شرک می‌شود، و این هنگامی‌که وسیلۀ جوینده معتقد به این باشد که خدایان به سفارش انسانی چون امیر و حاکم دارد زیرا که آن خدا را با مخلوق تشبیه داده است.

س۲: آیا دعا خواستن نیاز به واسط شدن انسانی دیگر دارد؟

ج۲‌: دعا خواستن نیاز به واسطه شدن انسانی دیگر ندارد زیار که خداوند می‌فرماید: ﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ﴾[البقرة: ۱۸۶]. «چون بندگانم از تو بپرسند از دوری و نزدیکی من، پس (به آن‌ها بگو که) به راستی من نزدیکم».

و پیامبر ج فرمود: «إِنَّكُمْ تَدْعُونَ سَمِيعًا قَرِيبًا وَهْوَ مَعَكُمْ» [۴۸]. «همانا شما خدای شنوا و نزدیکی را می‌خوانید که او (به ذریعه علمش) با شماست» [۴٩].

[۴۲] صحيح رواه أحمد ۱/۴۵۲. [۴۳] رواه مسلم: ‌۱/۳۵۳ (۴۸٩). [۴۴] خلاصه اینکه عمل و فعل صالح خود را تقدیم نموده حل حوائج خود را از خداوند جویا باشد. (مترجم) [۴۵] بنابراین انسان عاقل نباید پیامبران، پیران، فرشتگان، جنات و اولیاء الله را بخواند زیرا ایشان هم مانند همه موجودات دیگر هیچ نفعی و ضروری نمی‌توانند برسانند. (مترجم). [۴۶] حضرت عمرسهنگام خشک‌سالی به حضرت عباسس عموی پیامبر جتوسل جست و فرمود: «اللَّهُمَّ إِنَّا كُنَّا نَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِنَبِيِّنَا فَتَسْقِينَا وَإِنَّا نَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِعَمِّ نَبِيِّنَا فَاسْقِنَا». بخاری ۲/۴٩۴ (۱۰۱۰). «خداوندا! ما هنگام خشک سالی به پیامبرمان متوسل می‌شدیم و تو ما را سیراب می‌کردی اکنون (که پیامبر وفات نموده) به عموی پیامبرت (که زنده و در میان ما قرار دارد) متوسل می‌شویم، ما را سیراب کن». (مترجم). [۴٧] باری معلومات بیشتر در این مورد به رسالۀ علامه آلبانی حفظه الله «التوسل وأحکامه وأنواعه» مراجعه نمائید. [۴۸] رواه مسلم ۴/۲۰٧۶ (۲٧۰۴) والبخاری مع الفتح ٧/۴٧۰ (۴۲۰۵) والبغوی ۵/۶۶ (۱۲۸۳). [۴٩] ﴿ٱدۡعُونِيٓ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡ﴾، «مرا (به دعا و نیایش) بخوانید، تا (دعای) شما را اجابت کنم».