جایگاه و منزلت سنت در اسلام

گمراهی کسانیکه می‌گویند تنها قرآن کافی است و نیازی به سنّت (حدیث) نیست.

گمراهی کسانیکه می‌گویند تنها قرآن کافی است و نیازی به سنّت (حدیث) نیست.

متأسفانه امروزه عده‌ای از مفسران گمراه و نویسندگان کوتاه فکر را می‌بینیم که می‌گویند خوردن گوشت حیوانات درنده و شکاری و پوشیدن لباس ابریشم و انگشتری طلا برای مردان حلال است و دلیلشان این است، چون آنها در قرآن حرام نشده‌اند، پس نزد ما هم، حرام نیستند و کاری به حدیث نداریم، که آنها را حرام کرده است یا نه.

این عده که فقط خود را ملزم به پیروی از قرآن می‌دانند و احادیث را قبول ندارند به (القرآنیون) شهرت یافته‌اند، از نظر آنها فقط قرآن برای زندگی بشری کافی است و احادیث و سنّت نبوی جقابل قبول نیست و لزومی ندارد. آنها قرآن را از براساس عقل و هوی و هوسشان تفسیر می‌کنند و برای تفسیر قرآن کاری به سنّت پیامبر جندارند و اگر هم، دنبال سنّت و احادیث رسول‌الله جبروند آنچه را قبول می‌کنند که با عقل و هوی و هوسشان همخوانی دارد و آنچه را هم که با آن همخوانی ندارد رد می‌کنند. پیامبر جدر زمان حیاتش، ما را از چنین قوم و تفکری بازداشته و می‌فرماید: «لا ألفین أحدکم متکئا علی أریکته یأتیه الأمر من أمری مما أمرت به وأو نهیت عنه، فیقول لا أدری ما وجدنا في کتاب الله إتبعناه» «کسی از شما را نبینم، در حالیکه بر جایش تکیه داد ـ لم داده است ـ و دستوری از دستورات، من ـ آنچه بدان امر کرده و یا از آن نهی کرده‌ام ـ برایش بیاید و بگوید، من نمی‌دانم و تنها از آنچه که در قرآن آمده، پیروی می‌کنم و کاری به فرموده پیامبر ندارم» [۱۲].

و همچنین از ابوهریره، روایت شده که پیامبرجمی‌فرماید : «ترکت فیکم أمرین لن تضلوا ما تمسکتم بهما کتاب الله و سنة رسول‌الله» «در میان شما دو چیز را به جا می‌گذارم و مادامی که به آن دو دست بگیرید و به آن عمل کنید گمراه نمی‌شوید، کتاب خدا و سنّت رسول‌اللهج(همان احادیث و روایات رسول‌الله)» [۱۳]. در این حدیث، پیامبر جپیروی تنها از قرآن را بدون همراهی حدیث گمراهی و ضلالت دانسته است. و در جای دیگری می‌فرماید : «ما وجدنا فیه حرام حرمناه إلا وإنی أوتیت القرآن ومثله معه» «اقوامی پیدا می‌شوند و آنچه را که در قرآن حرام است، حرام می‌دانند در حالیکه به من قرآن و آنچه که مانند قرآن و همراه قرآن است، داده شده است (حدیث و سنّتش)».

و یا می‌فرماید: «ألا إن ما حرّم رسول‌الله مثل ما حرّم الله» «آگاه باشید آنچه را که پیامبر حرام کرده مانند این است که خدا آنرا حرام کرده باشد».

مـتأسفانه امروزه کتاب‌های زیادی درباره شریعت و اعتقادات اسلامی و عقیده اهل سنت و جماعت نوشته می‌شوند. و نویسندگان این کتابها، به اقرار خودشان می‌گویند که ما برای نوشتن این کتابها هیچگونه مراجعه‌ای به احادیث پیامبر جنداشته و فقط به قرآن مراجعه کرده‌ایم، در حالیکه می‌دانیم شریعت و اعتقادات اسلامی تنها قرآن نیست بلکه احادیث پیامبر جهم جزو شریعت اسلام است، و قرآن و حدیث پیوسته و همیشه با هم هستند و مانند دو بال، برای پرواز عمل می‌کنند و پرواز با یک بال ممکن نیست، کسی که به یکی از آن دو دست بگیرد و از آن، پیروی کند در اصل به هیچکدام دست نگرفته و از هیچکدام پیروی نکرده است، زیرا هر یک از آن دو به پیروی و دست گرفتن به دیگری امر می‌کنند، همچنانکه خداوند در آیات متعددی به این مطلب اشاره کرده است و می‌فرماید :

﴿مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَ[النساء: ۸۰].

«هر کس از پیامبر اطلاعت کند به حقیقت از خداوند اطاعت کرده است».

﴿فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤۡمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيۡنَهُمۡ ثُمَّ لَا يَجِدُواْ فِيٓ أَنفُسِهِمۡ حَرَجٗا مِّمَّا قَضَيۡتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسۡلِيمٗا ٦٥[النساء: ۶۵].

«قسم به خدا آنها ایمان نمی‌آورند، مگر آنکه تو را در آنچه که دچار اختلاف می‌شوند داور قرار دهند و سپس به آنچه که برایشان حکم کردی در دلشان هیچگونه ناراحتی وجود نداشته باشد و تماماً تسلیم شده باشند».

﴿وَمَا كَانَ لِمُؤۡمِنٖ وَلَا مُؤۡمِنَةٍ إِذَا قَضَى ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥٓ أَمۡرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ ٱلۡخِيَرَةُ مِنۡ أَمۡرِهِمۡۗ وَمَن يَعۡصِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلٗا مُّبِينٗا٣٦[الأحزاب: ۳۶].

«برای هیچ زن و مرد مؤمن و مسلمانی درست نیست وقتی که خدا و رسولش به امری دستور دادند منتظر بماند ـ و خود را در انجام دادن و یا انجام ندادن آن صاحب اختیار بداند ـ بلکه باید فوراً به آن امر، عمل کند و هر کسی از خدا و رسولش سرپیچی کند، به حقیقت دچار گمراهی آشکاری شده است».

﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْ[الحشر: ۷].

«و به آنچه که پیامبر دستور می‌دهد چنگ زنید و به آن عمل کنید و از هر آنچه که شما را بر حذر می‌دارد و نهی می‌کند دست بکشید و آنرا انجام ندهید».

و به مناسبت این آیه، روایتی از ابن مسعود می‌آوریم که روزی زنی پیش ابن مسعود آمد و گفت: تو آن کسی هستی که می‌گویی: «لعن الله النامصات والـمتنمصات والواشمات و... الحدیث. قال : نعم. قالت : فإنی قرأت کتاب الله من أوله الی آخره فلم أجد ما فیه تقول. فقال: لها إن کنت قرأتیه لوجدیته، أما قرأت: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ. قالت: بلی قال: فقد سمعت رسول ‌الله یقول: «لعن الله النامصات والـمتنمصات ووالواشمات و...الحدیث» ««آیا تو آن کسی هستی که می‌گوید: «لعنت [دوری از رحمت] خدا بر آن زنی که موی ابروی زنان را برمی‌دارد و بر آن زنانی که موی ابرویشان را برمی‌دارند و همچنین لعنت خدا بر آن زنانی که خال برای دیگران می‌کوبند و ... تا آخر حدیث» ابن مسعود سگفت: بله من این حرفها را گفته‌ام، آن زن گفت : من تمام قرآن را خوانده‌ام و اصلاً چنین چیزهایی را در آن ندیده‌ام، ابن مسعود به آن زن گفت: اگر خوانده بودی آنرا می‌یافتی. آیا این آیه را نخوانده‌ای که خداوند می‌فرماید: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْزن گفت : بله خوانده‌ام، ابن مسعود هم گفت : من هم این سخنان را از پیامبر شنیده‌ام و آنها را گفته‌ام» [۱۴].

[۱۲] ترمذی. [۱۳] امام مالک. [۱۴] متفق علیه.