تعقیب

اگر کسی در منزل دیگری بر چیزی آگاهی یافت یا چیزی را بدون اجازه‌ی صاحب خانه دید، چه حکمی دارد؟

فقها در این خصوص اختلاف نظر دارند:

سؤال: اگر یکی از اهالی منزل متوجه شد که کسی از سوراخ در مشغول نگاه‌کردن اسرار آنان است؛ او را بزند و چشمش را کور کند؛ آیا این عمل او موجب قصاص می‌شود؟ و اگر موجب قصاص می‌گردد؛ حکمش چیست؟

جواب: ۱- امام شافعی و امام احمد بنظرشان براین است که اگر کسی در چنین موقعیتی و به خاطر ارتکاب این عمل چشمش بیرون آورده شود، چشمش هدر رفته و بر زننده قصاص نیست.

۲- امام ابوحنیفه و امام مالک بمعتقدند که جنایت است و بر زننده ارش [۳]یا قصاص واجب است.

هرکدام از آنان برای خود دلایل و براهینی دارند. ولی دلیل قوی و راجح، دلیل امام شافعی و امام احمد است که به حدیث منقول از ابی هریره از پیامبر جاستناد می‌کنند: «مَنِ اطَّلَعَ فِى دَارِ قَوْمٍ بِغَيْرِ إِذْنِهِمْ فَفَقَأُوا عَيْنَهُ فَقَدْ هَدَرَتْ عَيْنُهُ». ترجمه: «هرکس در منزل قومی؛ بدون اجازه‌ی صاحب خانه بر چیزی آگاهی یابد و در این حال چشمش زده شود و چشمش را از دست بدهد، پس چشمش هدر رفته».

و در حدیثی دیگر سهل بن سعد آورده: مردی در یکی از حجره‌های رسول خدا جاز چیزی آگاهی یافت. پیامبر جبا وسیله‌ای آهنی که در دست داشت بر سرش کوبید و فرمود: «لَوْ أَعْلَمُ أَنَّكَ تَنْتَظِرُ لَطَعَنْتُ بِهَا فِي عَيْنِكَ، إِنَّمَا جُعِلَ لِلإِذْنِ مِنْ أَجْلِ النَّظَرِ». ترجمه: «اگر می‌دانستم که داری نگاه می‌کنی، آن را در چشمت فرو می‌کردم، همانا اجازه‌گرفتن برای (جلوگیری) از دیدن واجب شده است».

[۳] ارش: دیه، قصاص.