کیفیت طهارت و نماز حضرت رسول صلی الله علیه وسلم

مسائل در أحكام سجود سهو در نماز

۱- در صورتی که شخص در نماز دچار سهو شده واشتبا‌ها رکوع، سجود، قیام ویا نشستنی بر آن بیافزاید، پس از سلام دادن دوبار سجده نموده و دوباره سلام می‌دهد.

مثلا: اگر شخص مشغول أدای نماز ظهر بود، و برای رکعت پنجم برخاست، وسپس به او این مسئله گوشزد شده ویا خود او متوجه آن شد، بدون گفتن تکبیر می‌نشیند، وتشهد أخیر را به پایان می‌برد و سلام می‌دهد. آنگاه دوبار سجده سهو نموده و دوباره سلام می‌دهد.

وهمچنین اگر تا پس از سلام دادن به این اشتباه خود آگاه نشد نیز به همان صورت دوبار سجده سهو کرده و دوباره سلام می‌دهد.

۲- اگر قبل از إتمام نمازش سلام بدهد، واین أمر در مدتی نزدیک ونه چندان طولانی یعنی به اندازه‌ای که بتواند بقیه نمازش را به آن بیافزاید به او گوشزد شده، ویا خودش متوجه آن گردد، آنچه از نمازش را که باقی مانده است به پایان برده، سجده سهو نموده، و سپس سلام می‌دهد.

مثلا: اگر شخص به أدای نماز ظهر مشغول بود، ودر نتیجه سهو در انتهای رکعت سوم سلام داد، و این اشتباه به او گوشزد شده، ویا خودش متوجه آن گردید، باید برخاسته ورکعت چهارم را به جای آورد، وپس از انتهای تشهد دوبار سجده سهو نموده، و پس از آن سلام دهد. واگر پس از گذشت مدتی طولانی این اشتباه را بیاد آورد، باید همه نمازش را از اول بخواند.

۳- در صورتی که شخص تشهد اول ویا دیگر واجبات نماز را فراموش کند، قبل از سلام دو بار سجده سهو می‌کند، ونمازش درست است. ودر صورتی که یکی از این واجبات فراموش شده را قبل از انتقال از محل آن وورود به حرکت بعدی بیاد آورد، آن را انجام می‌دهد، وبر او هیچ اشکالی وارد نیست. ودر صورتی که این واجب فراموش شده را پس از انتقال از محل آن وقبل از رسیدن به حرکت بعدی بیاد آورد، به حرکت قبلی برگشته و آن را انجام می‌دهد.

مثلا: در صورتی که شخص، انجام تشهد اول را فراموش کند، ولی قبل از قیام آن را بیاد آورد، پس تشهدش را می‌خواند وبقیه نماز را به صورت طبیعی آن ادامه می‌دهد، وهیچ امری بر او نیست و در صورتی که انجام تشهد را فراموش کرده و برای قیام برخیزد، اما قبل از قائم شدن کامل بدن آن را بیاد آورد، برگشته وتشهد را می‌خواند وبقیه نماز را ادامه می‌دهد. اما أهل علم عقیده دارند که این شخص باید قبل از سلام، دوبار سجده سهو کند. و این مسئله به این خاطر است که قیام ناقصی به نماز او اضافه شده است. والله أعلم.

۴- در صورتی که شخص مشکوک باشد که آیا دو رکعت از نماز را به جای آورده، و یا اینکه سه رکعت آن را انجام داده است، وهیچکدام ازاین دو احتمال نزد او بر دیگری برتری نداشته باشد، پس باید شک خود را به یقین تبدیل کند. بدین صورت که همواره بر عدد کمتر یقین می‌کند، وآنگاه در انتهای نماز وقبل از سلام دوباره سجده سهو می‌کند.

مثلا: اگر شخص مشغول أدای نماز ظهر باشد، ودر رکعت دوم خود شک کند، یعنی اینکه نداند که هم اکنون در رکعت دوم است یا رکعت سوم، و هیچ کدام ازاین دو احتمال در ذهنش بر دیگری برتری نیابد، باید به عدد کمتر که همان رکعت دوم است یقین کرده وبقیه نماز را برا ین مبنا ادامه دهد. و در انتهای نماز وقبل از سلام دوبار سجده سهو کند.

۵- اگر شخص در تعداد رکعاتی که ادا کرده است مشکوک باشد، ونداند که مثلا دو رکعت را ادا کرده است، ویا اینکه سه رکعت را به انجام رسانیده است، اما یکی از این دو احتمال را بر دیگری برتری دهد، آنگاه است که باید بر احتمال أرجح یقین کند. خواه این احتمال عدد کمتر باشد، یا بیشتر. وپس از سلام دوبار سجده سهو نموده ودوباره سلام می‌دهد.

در رکعت دوم خود مشکوک شد که آیا این رکعت، رکعت دوم است یا سوم، اما نزد او این احتمال که این رکعت، رکعت سوم است، بر احتمال دیگر ارجحیت داشت، در نتیجه بر این احتمال دیگر أرجحیتی رکعت سوم یقین نموده و بقیه نمازش را برهمین مبنا ادامه می‌دهد. آنگاه پس از سلام دوبار سجده سهو نموده و دوباره سلام می‌دهد.

ودر صورتی که پس از اتمام نماز مشکوک شد، به این شک هیچ توجهی نمی‌کند، مگر اینکه در مورد اشتباهی یقین حاصل کند. واگر این شخص فردی بود کثیرالشک (کسی که زیاد شک می‌کند)، پس نباید به این شک خود وقعه‌ای نهاده وبرای آن ارزشی قائل گردد. چون این شک از روی وسواس است.

والله أعلم، وصلى الله وسلم على نبينا محمد وآله وصحبه