ثانیاً: اجتناب از اسراف کردن
یکی از قوانین اصلی اسلام که در زندگیمان باید طبق آن عمل کنیم میانهروی و عدم اسراف در تمامی جلوههای زندگی مخصوصاً در لباس پوشیدن و خودآرایی میباشد.
با یک نگاه گذرا به وضعیت خودمان متأسفانه مشاهده میکنیم که بسیاری از ما فریب خریدن لباسهایی با مارک خارجی و گران قیمت را خوردهایم تا حدی که پیروی از مد روز و خرید بیش از حد این مارکها با هر قیمتی که باشد، عادت بسیاری از ما شده است. اسراف در خرید لباس معمولاً اسراف در تزیینات را به همراه دارد و باعث شده است کالاهای فروشندگان طلا، جواهر، ساعت و دیگر کالاهای تجملاتی آن چنان متقاضیان و مشتریان فراوانی پیدا کنند که قبلاً چنین سابقهای نداشته است!.
بلکه در بین ما کسانی هستند که برای هر لباسی جواهر متناسب با آن را اختصاص دادهاند، و هر لباس جدیدی تنها به یک مناسبت اختصاص دارد آن را فقط در آن مناسبت میپوشند و دیگر نمیپوشند! حتی کمدهای لباس و تزیینات تاب تحمل محتویات خودشان را ندارند! خواهر عزیزم آیا بیاد نمیآوری.... که ما در این دنیا مثل مسافر هستیم؟!.
زمانی که سلمانسدر بستر مرگ بود، گریه کرد و گفت: پیامبرصما را مأمور کاری کردند پس ما آن ماموریت را انجام ندادیم، و آن [ماموریت] این بود که هر کدام از ما از مال دنیا به اندازه توشه یک مسافر به همراه داشته باشیم. سپس گفت [۱۰]: به آنچه که [سلمانساز دارایی] به جا گذاشته بود نگاه کردیم که قیمت آن بیست و چند یا سی و چند درهم بود [۱۱].
کاش میدانستیم که ما کجاییم و آن [صحابی]سکجاست؟ و چه مقدار از مال دنیا از خود به جا میگذاریم؟ و تا کی در خواب غفلت غوطهور خواهیم بود؟ ای دوست من آیا در نظر نمیگیری .... که این مال امانتی است که بر گردن ما است و در روز قیامت که روز حسرت و پشیمانی است از ما درباره آن سوال خواهند کرد.
وقتی که از شیخ عبدالعزیز بن باز/پرسیده شد: آیا صحیح است که انسان در روز قیامت به خاطر لباسی که پوشیده است مورد بازخواست قرار میگیرد؟.
ایشان/جواب دادند: بله، همانگونه که در حدیث شریف نقل شده است، از انسان درباره مالش که از کجا به دست آورده و در چه راهی خرج کرده سوال میشود» [۱۲].
از شیخ دکتر صالح فوزان ـ حفظه الله ـ پرسیده شد: با این دلیل که خداوند دوست دارد ببیند که بندگانش از نعمتهایش استفاده میکنند، بعضی از زنان برای خرید لباسها و جواهراتشان مبلغ هنگفتی را خرج میکنند، شما در این باره چه توضیحی میدهید؟
ایشان – حفظه الله تعالی – چنین جواب دادند که: کسی که خداوند مال حلالی به او عطا کرده است، پس خداوند به او نعمتی ارزانی داشته است که باید شکر آن را به جا آورد، که این کار با بخشش کردن مال و خوردن و پوشیدن که از روی اسراف و فخر فروشی نباشد صورت میگیرد. اعمال بعضی از زنان مانند زیادهروی در خرید وسایل، بیشتر آنها هیچ دلیلی به جز فخر فروشی و همراهی با تبلیغات تولید کنندگان و فروشندگان کالاها ندارد. همه اینها اسراف و تبذیر است و موجب از بین رفتن اموال است که از آن نهی شده است. بر زن مسلمان واجب است که در این زمینه میانهروی کند و از خودآرایی و زیادهروی در آرایش کردن مخصوصاً هنگام خارج شدن از منزل خودداری نماید [۱۳].
خواهر عزیزم! قبل از اینکه برای خریدن لباس و جواهراتی که حمل آنها راحت است و قیمتهای بالایی دارند تصمیم بگیری، گفتار پیامبرصرا در نظر داشته باش که: «من ترک اللباس تواضعاً لله وهو یقدر علیه دعاه الله یوم القیامة علی رؤوس الخلائق حتی یخیره من أی حلل الإیمان شاء یلبسها» [۱۴]، «کسی که از پوشیدن لباسی به خاطر تواضع در برابر خداوند خودداری کند، در حالی که میتواند آن را بپوشد، خداوند او را در روز قیامت از بین تمام مخلوقات فرا میخواند و به او اجازه انتخاب هر کدام از لباسهای ایمان که میخواهد بپوشد، میدهد».
همواره این نکته را در نظر بگیریم که زیادهروی در خرج کردن اموال برای خرید بیش از حد نیاز لباس و وسایل زینتی و دیگر ضروریات زندگی، چیزی جز اسراف نیست که خداوند در قرآن ما را از آن بر حذر داشته است: ﴿إِنَّ ٱلۡمُبَذِّرِينَ كَانُوٓاْ إِخۡوَٰنَ ٱلشَّيَٰطِينِۖ وَكَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لِرَبِّهِۦ كَفُورٗا٢٧﴾[الإسراء: ۲٧].
«تبذیرکنندگان برادران شیاطینند (چرا که نعمتهای خدا را کفران مىکنند) و شیطان، در برابر پروردگارش بسیار ناسپاس بود (و تمام توان خویش را در فساد و نافرمانی از خدا میگذارند. اسراف هم فساد و نافرمانی است، از آن خویشتن را بر حذر دارید تا همچون شیاطین به شمار نیائید و با ایشان در آخرت به دوزخ نیفتید)».
پس قبل از اینکه به حساب اعمال ما رسیدگی کنند باید با خودمان به اعمال خودمان رسیدگی و تلاش کنیم که با در اختیار قرار ندادن زمام امور به دست نفس برای رسیدن به خواستههایش. پیروی از لذتهای زودگذر دنیا را، ترک کنیم.
باید همواره حدیث رسول اللهصرا به یاد بیاوریم: «یا معشر النساء تصدّقن ولو من حلیکنَّ فإنکنَّ أکثر أهل جهنم یوم القیامة» [۱۵].
«ای زنان صدقه بدهید و حتی اگر از زینتهایتان باشد، برای اینکه در روز قیامت بیشتر أهل جهنم شما هستید».
[۱۰] یعنی: راوی حدیث گفت. [۱۱] أحمد در مسند، (۵/۴۳۸). [۱۲] کتاب «فتاوی المرأة»، ص ۱۶۴. [۱۳] کتاب «الفتاوی الجامعة للمرأة المسلمة»، (۳/٩۰۱). [۱۴] الترمذی و دیگران و آلبانی آنرا حسن شمرده است. [۱۵] أحمد و آلبانی آنرا صحیح شمرده است.