عقیدۀ اهل‌سنت و جماعت در باب «ولاء» و «براء»

مقدمه

مقدمه

الحمد لله والصلاة والسلام على نبينا محمد وآله وصحبه ومن اهتدى بهداه، وبعد:

بعد از محبت خدا و رسولش و محبت اولیاء خدا، دشمنی کردن با دشمنان خدا واجب ا‌‌‌ست.

از جمله اصول عقیده‌ی اسلامی این ا‌‌‌ست که هرکس متدین به این عقیده باشد بر او وا‌‌‌جب ا‌‌‌ست که اهل آن (اسلام) را دوست و دشمنانش را دشمن بدارد، اهل توحید و اخلاص را دوست بدارد و با آن‌‌‌ها دوستی کند و اهل شرک را دشمن بدارد و با آن‌‌‌ها دشمنی کند و این کار جزو دین ابراهیم و همه‌‌‌ی کسانی ا‌‌‌ست که با آن‌‌‌ها هستند و ما نیز مأمور به ا‌‌‌قتدا و تأسی به آن‌‌‌ها هستیم. الله تعالی می‌‌‌فرماید: ﴿قَدۡ كَانَتۡ لَكُمۡ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ إِذۡ قَالُواْ لِقَوۡمِهِمۡ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُاْ مِنكُمۡ وَمِمَّا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرۡنَا بِكُمۡ وَبَدَا بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةُ وَٱلۡبَغۡضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ وَحۡدَهُ[الممتحنة: ۴] «قطعاً برای شما در ابراهیم و کسانی که با اویند سرمشقی نیکوست؛ آن‌‌‌گاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خدا می‌‌‌پرستید بیزاریم. به شما کفر می‌‌‌ورزیم و میان ما و شما دشمنی و کینه‌‌‌ی همیشگی پدیدار شده تا وقتی که فقط به خدا ایمان آورید».و این کار جزو دین محمد نیز هست؛ خدای تعالی می‌‌‌فرماید: ﴿لَا تَتَّخِذُواْ ٱلۡيَهُودَ وَٱلنَّصَٰرَىٰٓ أَوۡلِيَآءَۘ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمۡ فَإِنَّهُۥ مِنۡهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ٥١[المائدة: ۵۱] «ای کسانی که ایمان آورده‌‌‌اید، یهود و نصاری را دوستان (خود) مگیرید، بعضی از آن‌‌‌ها دوستان بعضی دیگرند. هرکس از شما آنها را به دوستی گیرد، از آنان خواهد بود. آری خدا گروه ستمگران را راه نمی‌‌‌نماید».

این آیه بصورت خاص موالات و دوستی اهل کتاب را تحریم می‌‌‌کند و به صورت عام در تحریم دوستی کافران می‌‌‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمۡ أَوۡلِيَآءَ[الممتحنة: ۱] «ای کسانی که ایمان آورده‌‌‌اید دشمن من و دشمن خودتان را به دوستی مگیرید».

خداوند متعال محبت و دوستی کافران را هرچند نزدیک‌‌‌ترین افراد فامیل نیز باشند، تحریم نموده است چنانچه می‌‌‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَابَآءَكُمۡ وَإِخۡوَٰنَكُمۡ أَوۡلِيَآءَ إِنِ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡكُفۡرَ عَلَى ٱلۡإِيمَٰنِۚ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ٢٣[التوبة: ۲۳] «ای کسانی که ایمان آورده‌‌‌اید اگر پدران‌‌‌تا‌‌‌ن و برادرا‌‌‌ن‌‌‌تان کفر را بر ایمان ترجیح دهند (آنان را) به دوستی مگیرید و هرکس از میان شما آن‌‌‌ها را به دوستی گیرد، آنا‌‌‌ن همانا ستمگرانند».و می‌‌‌فرماید: ﴿لَّا تَجِدُ قَوۡمٗا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ يُوَآدُّونَ مَنۡ حَآدَّ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَوۡ كَانُوٓاْ ءَابَآءَهُمۡ أَوۡ أَبۡنَآءَهُمۡ أَوۡ إِخۡوَٰنَهُمۡ أَوۡ عَشِيرَتَهُمۡۚ[المجادلة: ۲۲] «قومی را نیابی که به خدا و روز بازپسین ایمان داشته باشد، کسانی را که با خدا و رسولش مخالفت کرده‌‌‌اند هرچند پدران‌‌‌شا‌‌‌ن یا پسران‌‌‌شان یا برادران‌‌‌شا‌‌‌ن یا عشیره‌‌‌ی آنا‌‌‌ن باشد، دوست بدارند».

بسیاری از مردم نسبت به این اصل مهم نادانند حتی من از کسانی که به عنوان اهل علم و دعوت مشهورند در مصاحبه‌‌‌هایی که با رادیوهای غربی انجام داده‌‌‌اند، شنیده‌‌‌ام در مورد مسیحیان گفته‌‌‌اند که آن‌‌‌ها برادران ما هستند، وای از این کلمات که خطر آن‌‌‌ها چه بسیار زیاد است.

همچنان‌‌‌که خداوند متعا‌‌‌ل دوستی کافران را که دشمن عقیده‌‌‌ی اسلامی هستند، حرام کرده ا‌‌‌ست به همان صورت دوستی مؤمنان و محبت نسبت به آن‌‌‌ها را واجب کرده است و می‌‌‌فرماید: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَهُمۡ رَٰكِعُونَ٥٥ وَمَن يَتَوَلَّ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَإِنَّ حِزۡبَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ٥٦[المائدة: ۵۵-۵۶] «ولی شما خدا و رسول اوست و کسا‌‌‌نی که ایمان آورده‌‌‌اند همان کسانی که خاشعانه نماز بپا می‌‌‌دارند و زکات می‌‌‌دهند. و هرکس خدا و پیامبر او و کسانی را که ایمان آورده‌‌‌اند، ولی خود بداند، پس بدانید که حزب خدا همان پیروزمندا‌‌‌نند».و می‌‌‌فرماید: ﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡ[الفتح: ۲۹] «محمد پیامبر خداست و کسانی که با ا‌‌‌ویند بر کافران سخت گیر، با همد‌‌‌یگر مهربانند».و می‌‌‌فرماید: ﴿إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ إِخۡوَةٞ«مؤمنان برادر یکدیگرند».

مؤمنان هرچند از لحا‌‌‌ظ نسب و وطن از هم دور با‌‌‌شند، در دین و عقیده با هم برادرند؛ خداوند متعال می‌‌‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ جَآءُو مِنۢ بَعۡدِهِمۡ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ١٠[الحشر: ۱۰] «و کسانی که بعد ازآنان (مهاجرین و انصار) آمده‌‌‌اند، می‌‌‌گویند: پروردگارا بر ما و بر آن برادران‌‌‌مان که در ایمان آوردن بر ما پیشی گرفته‌‌‌اند ببخشای و در دل‌‌‌های‌‌‌مان نسبت به کسانی که ایمان آورده‌‌‌اند کینه‌‌‌ای قرار مده. پروردگارا به راستی که تو رؤوف و مهربانی».مؤمنان از آغاز خلقت تا انقرا‌‌‌ض عالم هرچند در زمین‌‌‌هایی دور از هم و در زمان‌‌‌های مختلف زندگی کرده باشند برادر و دوست‌‌‌دار همد‌‌‌یگرند، آخر آن‌‌‌ها به اولشان اقتدا می‌‌‌کند و برای همدیگر دعا و طلب استغفار می‌‌‌نمایند.