سیری در سیرت حکمین و ماجرای حکمیت

جایگاه ابوموسی در نزد سیدنا عمر رضی الله عنه

ابوموسی اشعری یکی از ستون‌های محکم خلافت اسلامی در عهد سیدنا عمر  س بود که توانست اهواز، قم، کاشان، اصفهان و شوشتر را فتح نماید، و همچنین وی مؤسس مدرسه قرائت بصره است. ایشان در زهد و ورع علم، تقوا و اخلاص و ایمان سر آمد عصر بود و امام ذهبی او را در طبقه اول صحابه ذکر نموده است. پس از اینکه سیدنا عمر مغیره بن شعبه را از استانداری بصره عزل نمود ابوموسی اشعری را بعنوان استاندار بصره روانه آن دیار نمود. ابوموسی اشعری عالمی وارسته بود که در قرائت قرآن تبحر خاصی داشت و همواره ملازم رسول اکرم  ج بود از محضر ایشان و همچنین کسانی چون عمر، علی، اُبَی بن کَعب و عبدالله مسعود  ش دانش را فرا گرفت و در راستای رساندن آن به دیگران نهایت سعی و تلاش خویش را می‌نمود و همیشه بر بالای منبرش می‌فرمود: «کسی که خداوند به او دانشی عطا نموده بایستی دانش خویش را به دیگران برساند و نباید سخنی بر زبان جاری سازد که پیرامون آن علم و دانش و اگاهی ندارد».[٨]

ایشان مسجد بصره را مرکزی برای فعالیت‌های علمی قرار داده بود و بخش عمده وقت خود را صرف مجالس علم می‌نمود و از کوچکترین فرصت در جهت آموزش مردم استفاده می‌کرد.

پس از اینکه نماز را تمام می‌کرد رو به نمازگزاران نموده و به قرائت آن‌ها گوش فرا می‌داد و اشتباهاتشان را تصحیح می‌نمود. ابوموسی اشعری  س در میان صحابه به زیبایی صدا و قرائت نیکویش معروف بود و هنگامی که شروع به قرائت می‌نمود مردم اطرافش جمع می‌گشتند و زیبایی صدای او به اندازه‌ای بود که سیدنا عمر  س هر وقت او را در کنار خود می‌دید از وی می‌خواست برایش قرآن تلاوت کند. و به برکت صدای زیبایش مردم بصره گرد او جمع شدند که از شدت ازدحام ابوموسی آن‌ها را بصورت حلقه‌های متعدد تقسیم می‌کرد و خود بر آن‌ها نظارت می‌نمود و قرائتشان را تصحیح می‌کرد. ابوموسی اشعری بیشتر وقت خود را به قرآن و آموزش آن اختصاص داده بود.[٩]

انس بن مالک  س نقل می‌کند ابوموسی اشعری مرا به نزد سیدنا عمر  س فرستاد، ایشان فرمودند: ابوموسی در بصره چه می‌کند؟ گفتم مشغول آموزش قرآن به مردم است عمر  س فرمود: «او انسان بسیار زیرکی است»[١٠] و به سبب تلاش‌های بی‌شائبه‌ی ابوموسی در بصره بیش از ۳۰۰ حافظ و قاری قرآن وجود داشت. اهمیت قرآن در نزد ابوموسی به اندازه‌ای بود که حتی در جهاد نیز از قرائت و تعلیم آن باز نمی‌ماند و به سپاهیان، قرآن را آموزش می‌داد.[١١]

[٨] الطبقات الكبرى تألیف ابن سعد «۴/۱۰۷»

[٩] سير أعلام النبلاء تألیف امام ذهبی «۲/۲۸۹»

[١٠] الطبقات «۴/۱۰۸»

[١١] أبوموسى الأشعري الصحابي العالم «ص ۱۲۹»