مقدمه
الحمْدُ لِلَّهِ، فَالِقِ الإِصْبَاحِ وَجَاعِلِ اللَّيْلَ سَكَنَا، رَازِقِ العِبَادِ فَمَا لأَحَدٍ مِنْهُمْ عَنْهُ غِنَى، لَنَا الْفَقْرُ إِلَيْهِ وَعَنَّا لَهُ الْغِنَى وَلَهُ الدَّوَامُ وَلَنَا الْفَنَا وَلَهُ الْكَمَالُ وَالنَّقْصُ عِنْدَنَا أَحْمَدُهُ سُبْحَانَهُ سِرّاً وَعَلَنا وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، تَوْحِيداً مُتْقَنَا، أَدَّخِرُهُ لِيَوْمٍ التَّوْحِيدُ فِيهِ خَيْرُ مُقْتَنَى وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، سَيِّدُ الأَصْفِيَاءِ الأُمَنَا، القَائِلُ: ((بَادِرُوا بِالأَعْمَالِ الصَّالِحَةِ فِتَنَا...)) [۱]، خَيْرُ مَنْ بَادَرَ لِذِكْرِ رَبِّهِ إِذَا أَصْبَحَ الصُّبْحُ وَإِذَا الْمَسَاءُ دَنَا، مَنْ أَتَمَّ اللهُ بِهِ نُورَ الإسْلاَمِ وَطَمَسَ بِدَعْوَتِهِ ظَلاَمَ الشِّـرْكِ طَمْسا . صَلَّى اللهُ وَسَلَّمَ عَلَيْهِ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ أَنْوَارِ الضُّحَي وَمَصَابِيحِ الدُّجَي، مَا أَصْبَحَ صُبْحٌ أَوْ مَسَاءٌ أَمْسَى وبعد:
سپاس خدایی راست که صبح را بشکافت و شب را برای آرامش آفرید. روزی دهنده‌ی بندگان است و هیچ کس از او بی‌نیاز نیست.ما فقیر اوییم و او بی‌نیاز از ماست. او همیشه زنده است و ما خواهیم مرد؛ او کامل است و ما ناقص. او را در نهان و آشکار سپاس گوییم. گواهی می‌دهم که او یگانه است و هیچ شریکی ندارد. یگانگی محکم و استوار برای اوست که ذخیره‌ی روز قیامت است. گواهی می‌دهم که محمد بنده و فرستاده‌ی اوست؛ سید و سرور نیکان و برگزیدگان و راستگویان است که فرمود: به سوی اعمال صالح و نیک بشتابید، پیش از این که آشوب و فتنه برپا شود.
بهترین شتابنده به سوی خدا در حال آمدن صبح و شام، کسی است که به ذکر خدا بپردازد، کسی که خدا نور اسلام را بر او تابانده و با دعوت او به سوی خود، تاریکی شرک را از یاد و اندیشه اش پنهان کرده است.
و اما چون شتافتن به سوی کار خیر، فرجامی نیک در بر خواهد داشت و شریعت درخشان اسلام، برای ذکرهای صبح و شام، پاداشی بزرگ در نظر گرفته است، نگارنده ى این سطور صحیح ترین ذکرهای شبانه روزی را به ترتیب زمانِ ذکرِ آن ها به صورتی سهل و آسان گردآوری و بیان کرده است تا حفظ و حمل آن میسر باشد و خواننده بتواند ظرف چند لحظه همه‌ی آن ها را بر زبان آورد.
این اوراد و اذکار پس از مقدمه به دو فصل تقسیم شده است:
اول ـ ذکرهایی که در هر شبانه روز، پیوسته همراه با مؤمن است.
دوم ـ ذکرهای صبح و شام
قصد نگارنده از این کار، برخوردار شدن از اجر عظیم و پاداش بزرگ آن و نیز بهره مندی و استفاده ى عموم امت اسلام و تأسی به امر خداوند تعالی است که فرمودند: ﴿ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ﴾[النحل: ۱۲۵] خلق را به حکمت و برهان و موعظه‌ی نیکو به راه خدا دعوت کن.
همچنین حریص بودن بر اجر موعود خداوند است؛ چنان که رسول الله فرمودند: ((مَنْ دَلَّ عَلَى خَيْرٍ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ فَاعِلِهِ)) [۲]، هرکس به خیری راهنمایی کند، پاداش او مانند پاداش انجام دهنده‌ی آن خیر است.
امید است که خداوند آن را نیک از من بپذیرد و پسند خاطر مردم قرار دهد. از خـوانندگان و بهره مندان، التماس دعای خیر ـ در اوقات اجابت ـ دارم و انتظارم این است که تقصیرات و اشتباهات را به بزرگواری و صبر خود نادیده بگیرند و با استفاده از علم و دانش خود به اصلاح آن بپردازند.
خداوند یار و یاور ما در همه‌ی کارهاست. او برای همگان کافی است. فقط به او تکیه می‌کنیم و فقط از او یاری و کمک می‌جوییم و خشنودی او آرزوی ماست.
وصلى الله وسلم على النبی الأمی الهادی، سیدنا محمد خیر العباد وعلى آله وصحبه ومن سار علی هدیه إلى یوم التنادی.
خالد الجریسی . ریاض ۱/۹/۱۴۲۱هـ
[1] مسلم؛ الإيمان؛ باب: الحث على المبادرة قبل تظاهر الفتن؛ حديث (۱۱۸) از ابی‌هريره س. [2] مسلم؛ الإمارة؛ باب: فضل إعانة الغازي في سبيل الله؛ حديث (۱۸۹۳) از ابی‌مسعود الأنصاري س.