ذکرها و وردهای بعد از نماز فرض:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ (يقولها ثَلاثًا).
از خدا آمرزش می‌طلبم (سه بار).
((اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلامُ وَمِنْكَ السَّلامُ تَبَارَكْتَ يَا ذَا الْجَلالِ وَالإكْرَامِ)) [۱۹].
خدایا تو سلامى و سلامتى از توست؛ بسیار با برکتى تو اى صاحب بزرگى و بخشایش .
((لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ، لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، وَلا نَعْبُدُ إِلاَّ إِيَّاهُ، لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ وَلَهُ الثَّنَاءُ الْحَسَنُ، لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الكَافِرُوْنَ)) [۲۰].
معبودی به حق نیست مگر خدای یکتا؛ یگانه است، شریکى ندارد، پادشاهى از آن اوست و ستایش از آن او. و او بر هر چیز تواناست، توانایى و قدرتى در دوری از گناه و در پایداری بر طاعت نیست، مگر با یاری خدا. معبودی به حق نیست مگر خدای یکتا؛ جز او کسى را نمی‌پرستیم و نعمت و احسان و مدح و نیکویى، از آن اوست معبودی به حق نیست مگر خدا، عبادت ما خالص برای اوست، هر چند کفار را خوش نیاید.
((لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، اللَّهُمَّ لا مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ وَلا مُعْطِيَ لِمَا مَنَعْتَ وَلا يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ)) [۲۱].
نیست معبودی به حق، مگر خدای یکتا. شریکى ندارد، پادشاهى از آن اوست و ستایش از آن او. و او بر هرچیز تواناست. الهى! بازدارنده اى نیست از آن چه خواهى عطا فرمایى و نه دهنده ای از آن چه خواهى منع نمایى. و توانگری سود ندهد نزد تو توانگرىاش را.
افرون بر آن چه گفته شد، دعاهاى زیر را ده بار پس از نماز صبح و مغرب، تکرار می‌کند:
((لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي وَيُمِيتُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)) بعد الفجر وكذلك بعد المغرب، عَشْرَ مَرَّاتٍ [۲۲].
نیست معبودی به حق مگر خدای یکتا، شریکى برای او نیست، پادشاهى از آن اوست و ستایش از آن او. زنده می‌کند و می‌میراند و او بر هر چیز قادر است.
((يُسَبِّحُ اللَّهَ ثَلاثًا وَثَلاثِينَ وَيحَمَِدُ اللَّهَ ثَلاثًا وَثَلاثِينَ وَيُكَبِّرُ اللَّهَ ثَلاثًا وَثَلاثِينَ، فَتْلِكَ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ، ثمّ يقولُ تَمَامَ الْمِائَةِ: لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)) [۲۳].
۳۳بار سبحان الله، ۳۳بار الحمد لله و۳۳بار الله اکبر می‌گوید که روی هم ۹۹بار می‌شود. سپس با گفتنِ (لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)عددِ (۱۰۰) را کامل می‌کند .
سپس آیةَ الکرسِی می‌خواند: ﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا ئَُودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾[البقرة: ۲۵۵] [۲۴].
خدای یکتاست که جز او خدایى نیست، زنده و پاینده است، هرگز او را کسالت خواب فرا نگیرد، تا چه رسد که به خواب رود، اوست مالک آن چه در آسمان ها و زمین است، که را جرأت است که در پیشگاه او به شفاعت برخیزد مگر به فرمان او، علم او محیط است به آن چه پیش نظر خلق آمده است و آن چه سپس خواهد آمد و خلق به هیچ مرتبه‌ی علم او احاطه نتوانند کرد، مگر به آن چه او خواهد؛ قلمرو علمش ازآسمان ها و زمین فراتر و نگهبانىِ زمین و آسمان بر او آسان و بی‌زحمت است، چه او دانای بزرگوار و توانای باعظمت است.
سپس با این سوره ها به پایان می‌رساند: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾[الإخلاص: ۱-۴].
ای پیامبر خدا! به کسى که درباره‌ی صفت پروردگارت از تو پرسید، بگو: الله آن خدای یکتا پاک و منزه از ترکیب و تعداد است، او یکتای یکتاست، خدای یکتاست که همه‌ی بندگان برای انجام و بر آورده شدن نیازهای خود، به او روی می‌آورند و از او مدد می‌جویند؛ بی‌نیاز است و مقصود فقط ذات پاک اوست، نزاید و زاده نشود برای اینکه زادن و زاده شدن، نشانه‌ی مخلوق بودن است که محل تغییر و دگرگونى هستند و نباشد برای او همتایى؛ کسى نیست که بتواند همتای خدا باشد، خدا نه مانندی دارد، نه کسى که بتواند در مقابل او قرار گیرد .
﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾[الفلق: ۱-۵]
ای پیامبرما بگو: من از شر آفریده ها به خدای فروزنده‌ی صبح روشن پناه می‌برم و از شرّ شبِ تار هنگامی‌که در آید و از شرّ زنان افسونگر چون به جادو در گره ها بدمند و از شر حسود بدخواه چون آتش رشک و حسد برافروزد .
﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥﴾[الناس: ۱-۵] [۲۵].
ای پیامبر ما بگو: من به پروردگـار آدمیان پناه می‌برم، پادشاه آدمیان، خدا یکتا معبود آدمیان از شر وسوسه‌ی شیطان، آن شیطان که در دل مردم وسوسه و اندیشه‌ی بد افکند، چه آن شیطان از جنس جن باشد یا از نوع انسان .
سپس مؤمن پس از فراغت از نمازهای صبح و عصر، به ذکرها و دعاهای صبح و شام مشغول می‌شود، که آن را به طور مشروح إن شاء الله در فصل بعد ذکر خواهم کرد .
دعای هنگام خارج شدن از مسجد:
((بسم اللهِ، والصَّلاةُ والسَّلامُ على رسولِ اللهِ، اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ)) [۲۶].
به نام خدا و درود و سلام بر رسول الله.
خدایا! من از تو احسانت را می‌خواهم، خدایا! مرا از شیطانِ رانده شده حفظ نما .
[19] مسلم؛ المساجد؛ باب: استحباب الذكر بعد الصلاة وبيان صفته؛ حديث (۵۹۱) از ثوبان س. واما چگونگى استغفار: امام الأوزاعي رحمه الله درهمان روايت چنين ذكر كرده اند كه بگويد: (أستغفر الله، أستغفر الله) . [20] همان كتاب؛ حديث (۵۹۴) از عبدالله بن زبير س. [21] البخاري؛ الأذان؛ باب: الذكر بعد الصلاة؛ حديث (۸۴۴) از مغيرة بن شعبة سومسلم؛ المساجد؛ باب: استحباب الذكر بعد الصلاة وبيان صفته؛ حديث (۵۹۳) هم از او. [22] ثابت بودن آن در سنت پيامبر جسماحة العلاّمة ابن باز رحمه الله در تحفة الأخيار وثابت بودن آن را پس از نماز صبح آورده است. الترمذي در الدعوات؛ باب: في ثواب كلمة التوحيد؛ = = حديث (۳۴۷۴) از ابی‌ذر س. وقال الترمذي: هذا حديث حسن صحيح غريب . ا هـ . و اما ثابت بودن آن پس از نماز مغرب؛ همچنين در سنن الترمذي؛ الدعوات؛ باب: في تساقط الذنوب؛ حديث (۳۵۳۴) از عمارة بن شبيب السبائي س. وقال أبوعيسي الترمذي: هذا حديث حسن غريب . ا هـ . [23] مسلم؛ المساجد؛ باب: استحباب الذكر بعد الصلاة وبيان صفته؛ حديث (۵۹۷) از ابی‌هريره س. [24] النَسائي در سنن الكبرى؛ حديث (۹۹۲۸) و در عمل اليوم والليلة؛ حديث (۱۰۰) وهمچنين ابن السنّي؛ حديث (۱۲۱) . [25] أبوداود؛ الوتر؛ باب: في الاستغفار؛ حديث (۱۵۲۳) از عقبة بن عامر سو همچنين الترمذي؛ فضائل القرآن؛ باب: ما جاء في المعوّذتين حديث (۲۹۰۳) از او با بسنده و اكتفا كردن به جمله‌ي (المعوّذتين). [26] خارج نمودنِ آن چه در پانوشتِ (۱۸) آمده است.