فصل: [زندگى كوتاه خویش را نباید به غم واندیشه‌ها سـﭘـرد]
۱۴- خردمند می‌داند که زندگى سعادت و راحت یگانه زندگى حقیقى می‌باشد، و آن هم بسیار کوتاه است، ﭘـس نباید به غم واندیش آن را کوتاه تر سازد، زیرا که اینـگونه عمل مخالف مفهوم زندگى سالم می‌باشد، لهذا کوشش باید کرد که قسمت بزرگ زندگى شکار نا راحتى و ﭘریشانی‌ها نشود، در این موضوع مرد نیکو و مرد فاسد مساوى هستند، مگر مومن را در تحقیق این گونه عمل حصـﮥ بزرگ و نصیب نیکو، وفواید دنیا وآخرت می‌باشد.
۱۵- هنگامی كه انسان را تكلیف می‌رسد، یا از رسیدن تكلیف می‌هراسد، در بین ﭼنین تكالیفى كه به او رسیده ودر بین نعمت‌های دنیوى ودینى كه از آن بهره مند است مقایسه باید كرد، ﭘـس می‌بیند كه تعداد نعمت‌ها بسیار، وتكالیفى كه به او رسیده در مقابل آن هیـﭻ نیست.
همچنان اگر احتمال وقوع ضرر وجود داشته باشد، و از ﭘـیش شدن آن مى‌هراسد، و نیز ﭘـیدایش راه‌های سد وقوع آن ضرر محتمل باشد، باید در بین احتمال ضعیف وقوع ضرر واحتمال‌های بسیار سلامتى از آن فکر کند، و آن دو را باهم مقایسه نماید، و هر گز اجازه ندهد که یک احتمال ضعیف علیه احتمالات قوى غالب گردد، که از همین طریق دفع می‌شود، وﭘـیش از وقوع مصیبت باید احتمال وقوع مصیبت بزرگتر را در نظر گرفته شود، وخود را براى آن مجهز سازد اگر واقع شود براى دفاع آن وتخفیف آن، و یا آنچه بوقوع نه ﭘـیوسته واحتمال وقوعش باشد براى دفع آن کوشش باید کرد.
۱۶- و یکى از کارهای مفید ومؤثر این است: ضرریكه مردم به تو می‌رسانند، بالخصوص به الفاظ نا شایسته، در حقیقت ضرر بخود ایشان است، وبراى تو هیچ ضرر نمی‌رسد، مگر اینکه ذهنت را در آن مصروف کنى، و اجازه بدهى که احساسات ترا صدمه رساند، ﭘـس اگر ﭼـنین کنى طوریکه به صاحبانش ضرر است ﭘـس براى خودت ضرر می‌باشد.
۱٧- بدان که: زندگى تابع خیالات وافكارت می‌باشد، اگر در بارﮤ کارهای که در دین یا دنیا مفید است فکر کنى زندگیت ﭘـر مسرت وبا سعادت می‌باشد، واگر نه نتیجه‌اش خلاف این است.
۱۸- از وسایل مؤثر دفع کردن غم و ﭘریشانی این هم می‌باشد: كه خودرا به این كه تنها از خداوندأ امیدوار شكر وثواب هستى قناعت بده، هنگامیکه با کسى نیکى کردى- به قطع نظر از اینکه بالای تو حق دارد یا ندارد- بدان که این در حقیقت نیکى کردن با خداوندأ‌است، ﭘـس از آن انسان امید شکر مکن، طوریکه خداوندأ‌در بارﮤ بندگان خاص خویش می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا نُطۡعِمُكُمۡ لِوَجۡهِ ٱللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمۡ جَزَآءٗ وَلَا شُكُورًا٩﴾[الإنسان: ٩].
ترجمه: شما را محض به روی الله طعام می‌دهیم و از شما عوض و شکرانه گى نمی‌خواهیم.
و این شیوه خصوصاً در تعامل با اهل وعیال یا کسیکه با او ارتباط قوى باشد مهم تر است، وقتیکه از آن‌ها یک شر و یا تکلیف را دور بسازى آنان هم در راحت می‌باشند وتو نیز آرام ومطمئن می‌باشید.
ویکى از اسباب حصول اطمنان این نیز است: كه اعمال نیكو را از ته قلب وبا شوق ورغبت باید كرد، نه به تکلفى که موجب تشویش می‌گردد و تو را از خیر بی بهره می‌گرداند زیرا که راه کج را انتخاب نمودى، واین کار حکمت است، که از کارهاى آلوده کارهاى خوب ایجاد نمایى، وبه این طریقه شیرینى‌ها بسیار می‌شود، وکدورت‌ها از بین می‌رود.
۱٩- كارهای مفید را هدف قرار ده، ودر بر آوردن آن سعی وكوشش نمائید،و به کارهاى مضر نظر نکنید، تا که از اسباب غم و ﭘـریشانى‌ها دور باشید، و از آرامش واطمنان قلب خود استفاده کن تا که کارهاى سخت را آسان کنید.
۲۰- یکى از کارهای مفید اینست: كه كارها را حالاً اجرا كنید، وبه كارهای آینده خود را فارغ نمایید، زیرا اگر کارها در اوقاتش اجرا نشود، وهمه کارهای سابقه ولاحقه جمع شود، آن وقت انجام دادنش دشوار خواهد بود، واگر هر یک در وقتش اجرا شود، براى انجام دادن کارهای آینده بقوت وفکر درست و در وقت مناسب براى تان دست می‌دهد.
۲۱- وبهتر است كه از كارهای مفید باید انتخاب كرد كه از همه مهم، جالب و ﭘـسندیده باشد، و اگر نه با خستگى وﭘـشیمانى وخفگان رو برو خواهید شد، ﭼـنین کارها را به فکر سالم و مشوره انجام دهید، زیرا هرکه از دیگران مشوره می‌گیرد ﭘـشیمان نمی‌شود.
کارهای را که می‌خواهید انجام دهید، در باره‌اش به غور و دقت فکر کنید، اگر مصلحت وفایدﮤ در آن مى‌بینید، وعزم واراده اجرا نمودنش را کردید، ﭘـس به خداوندأ‌توکل نمائید، هر آینه خداوندأ‌توکل کنندگان را دوست دارد.
والحمد لله رب العالمین، وصلى الله على سیدنا محمد وعلى آله وصحبه وسلم.