پژوهشی در نهج البلاغه

نهج‌البلاغه از نگاه سنّی‌ها

نهج‌البلاغه از نگاه سنّی‌ها

یکی از علمای اهل‌سنت، درباره‌ی نهج‌البلاغه، چنین گفته است: «نهج‌البلاغه را شریف رضی، نگاشت و برادرش مرتضی، او را در نگارش نهج‌البلاغه، یاری رساند. روش این‌دو، در نگارش نهج‌البلاغه بدین‌ترتیب بود که: آن‌ها، خطبه‌ای کوتاه و روایت‌شده از امیرالمؤمنین را آورده و سپس نوشته‌هایی از خود بر آن می‌افزودند…. تنها یک‌دهم یا بلکه یک‌بیستم آنچه در نهج‌البلاغه آمده، گفته‌های امیرالمؤمنین علی بن‌ابی‌طالبس می‌باشد و بقیه، گفته‌ها و افزوده‌های رضی و مرتضی است.» [۸]

هم‌چنین گفته شده که: شریف مرتضی، نگارنده‌ی نهج‌البلاغه می‌باشد؛ شریف مرتضی در سال ۴۳۶هـ.ق وفات نموده است؛ از این‌رو فاصله‌ی زمانی زیادی میان پدیدآوران نهج‌البلاغه و حضرت علیس وجود دارد و ‌بدین‌سان، این نکته درخور بررسی قرار می‌گیرد که: با وجود این‌همه فاصله‌ی زمانی، شریف رضی و شریف مرتضی، چگونه به‌طور مستقیم و بدون ارائه‌ی سند، به روایت از امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالبس پرداخته‌اند؟!

به‌هر حال درون‌مایه‌ی این مقاله را بر اساس پندار اهل تشیع درباره‌ی نهج‌البلاغه، استوار می‌کنیم؛ باورداشت شیعیان درباره‌ی حضرت علی نیز واضح است. حضرت علی از دیدگاه شیعیان، امام معصومی هستند که از خطا و نسیان، بدور بوده‌اند؛ علیس در باور اهل‌تشیع، امامی‌ست که طاعتش هم‌سان اطاعت از خدای متعال، می‌باشد. در پژوهه‌ی پیش رویتان، تناقضات نهج‌البلاغه [٩]و برخی از باورداشت‌های شیعه، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

[۸] مختصر تحفه اثنی عشریه، نوشته‌ی عبدالعزیر دهلوی، ص۵۸. [٩] منبع و مرجع اصلی ما در این پژوهش، نهج‌البلاغه به‌شرح: محمد عبده بوده است؛ علامه کاشف‌الغطا، شرح‌نگاری محمد عبده بر نهج‌البلاغه را نشانی از اهمیت نهج‌البلاغه، قلمداد کرده و گفته است: «از برجسته‌ترین شارحان نهج‌البلاغه، علامه محمد عبده می‌باشد که در قالب جملاتی کوتاه به شرح نهج‌البلاغه پرداخته است.» نگا: مستدرک نهج‌البلاغه، از هادی کاشف‌الغطا، ص۱٩۲ .