فصل سوم: سوال‌های مربوط به زنان
س۱: بر اساس سالگرد تولد روزانه، (شمسی) دختری فقط یک ماه مانده که ۱۵ سالش کامل شود، هنوز عادت ماهیانه نیز نشده است، حج را انجام داده و بعد از دوماه از گذشت حج که انجام داده عادت ماهیانه شده است، آیا حج اسلام را به جا آورده است؟
ج: اگر این دختر که ذکر کردی قبل از صبح روز عید قربان به سن بلوغ برسد، یعنی یا جنب شود و آب را ببیند یا موی سفتی اطرف شرمگاه بیرون بیاید، حجی که انجام داده حج اسلام به شمار می‌آید، اما اگر هیچ علامتی که نشانه بلوغ باشد را نبیند، باید دوباره حج را انجام دهد، چون حج اولی قبل از رسیدن به سن بلوغ بوده است و جای حج فرض را نمی‌گیرد [۱۳۴].
س۲: تقریبا شش سال پیش به عمره رفته‌ام، در حین طواف عادت ماهیانه شدم، به طوافم ادامه دادم و سعی کردم و عمره‌ام را تکمیل کنم، من می‌دانسم که طواف خانه خدا در آن حالت درست نیست، ولی من فکر کردم که عمره‌ام به مجرد عادت‌شدن فاسد شده است، و چون عمره‌ام فاسد شده است احرام نیز از بین می‌رود، من بعد از مدتی از این قضیه ازدواج کردم، حکم چیست؟ جزاکم الله خیرا.
ج: اگر قصه همانگونه که خودت گفته‌ای باشد عقد ازدواج شما صحیح نیست، چون تو از احرام بیرون نیامده بودی و عقد کرده‌ای، واجب است که از همبستری با شوهرت دوری کنی و به مکه باز گردی و طواف و سعی انجام دهی و موی سر را کوتاه کنی، تا عمره‌ای را که به وسیله جماع فاسد کرده‌ای را تمام کنی، سپس دوباره به همان میقاتی که بار اول از آن احرام بسته‌ای باز گردی و احرام ببندی تا قضای عمره‌ای که فاسد شده است را به جا بیاوری، و اگر در طول این مدت عقد ازدواج بسته‌ای باید دوباره عقد ببندی، باید خون نیز بدهی، یک گوسفند مانند گوسفندی که در حج ذبح می‌شود را در مکه قربانی کنی و بین فقرای حرم توزیع نمایی [۱۳۵].
س۳: در ماه رمضان عمره کردم و طواف خانه خدا را انجام دادم و در هنگام سعی احساس کردم که خون حیض کمی از من جاری شده، سعی خود را به اتمام رساندم، وقت نماز ظهر داخل شده بود، وارد حرم شدم و نماز ظهر را خواندم، آیا عمره‌ام صحیح می‌باشد، همچنین نماز ظهری که خوانده‌ام؟
ج: در مورد سعی شرط نیست که در حالت طهارت و وضو انجام شود بدون وضو نیز درست است اما اگر با طهارت انجام شود بهتر هست، الحمدلله در سعی شرط نیست که بر وضو و طهارت انجام شود، درست است که وضو داشتن بهتر است اما اگر مرد یا زنی بدون طهارت و وضو سعی انجامد دهند اشکال ندارد، در طواف شرط است که در حالت طهارت و وضو باشیم و بدون وضو طواف درست نیست، اما اگر در آن حالت نماز خوانده‌ای و تو مطمئن هستی که خون حیض آمده نمازت درست نمی‌باشد، اگر خون عادت ماهیانه بوده باید بعد از پاکی دوباره نمازی را که در آن حالت خوانده‌ای را بخوانی، اما اگر خون عادی بوده آن را پاک کن و وضو بگیر و دوباره نمازت را بخوان، اگر خون حیض بوده، این مسأله باز میگردد به قضیه قضای نمازی که در حالت پاکی بودی و وقت آن داخل شده و سپس حیض شده‌ای، اگر بعد از پاکی قضای آن را به جای بیاوری بهتر است، و الا لازم نیست که قضای آن را به جای بیاوری، چون آمدن خون حیض مانع نماز خواندن می‌شود، و الحمدلله قضایی در آن نیست، اما اگر از روی احتیاط قضای آن را بجای بیاوری اشکال ندارد [۱۳۶].
س۴: شخصی می‌پرسد: حکم استفاده از قرص‌های ضد حاملگی برای زن در ماه رمضان و ایام حج چیست، تا زن بتواند عبادتهایش را انجام دهد؟
ج: اگر قرص‌ها کاملا خون را قطع نمی‌کند طواف درست نمی‌باشد، چون خون کم و زیاد در عادت ماهیانه فرقی نمی‌کند و حکمش یکی هست [۱۳۷].
س۵: برای زنی که دچار عذر شرعی شده آیا زمان مشخص و محددی وجود دارد تا طواف افاضه را انجام دهد؟
ج: مدت و زمان مشخصی وجود ندارد، هر زمانی که پاک شد طواف می‌کند، الحمدلله و اگر طول بکشد هم اشکال ندارد ولی تا قبل از انجام دادن طواف افاضه اگر به تاخیر افتاد نباید با شوهرش نزدیکی کند [۱۳۸].
س۶: اگر زنی که به حج آمده در ایام حج در حرم دچار عادت ماهیانه شد چکار باید انجام دهد؟
ج: اگر بعد از طواف افاضه دچار حیض شده حجش کامل است، و لازم نیست که طواف وداع انجام دهد، اگر از مکه بیرون رفت و هنوز عادت بود یا خون زایمان داشت، طواف وداع از او ساقط می‌شود. اما اگر قبل از انجام طواف افاضه دچار حیض شد، باید در مکه بماند تا در مکه طواف افاضه را نیز انجام دهد، اشکال ندارد که زن در حالت حیض یا نفاس در صحرای عرفه بایستد یا رمی جمرات انجام دهد، یا در مزدلفه یا منی بخوابد.
در حالت حیض فقط ممنوع است که طواف انجام دهد، اما بقیه کارهای حج اجازه دارد که در حالت حیض یا نفاس انجام دهد، -الحمدلله- باید طواف نکند تا اینکه پاک شود، چون طواف به مانند نماز می‌باشد، و اگر قبل از سفر عادت ماهیانه شود طواف وداع از او ساقط می‌شود؛ ابن عباسبفرمود: «رسول الله جبه مردم دستور دارد که آخرین کارشان قبل از سفر، طواف وداع باشد، اما از زنی که حیض شده این حکم را ساقط کرد» [۱۳۹]زنی که در حالت خون زایمان یعنی نفاس هستند نیز همین حکم را دارند [۱۴۰].
س۷: اگر زن نقاب یا برقع بزند و فقط یک طبقه از طبقه حجاب را روی خود انداخته باشد آیا چیزی بر او هست یا فقط کاری که از آن نهی شده را انجام داده است؟
ج: برای زن جایز نیست که نقاب بپوشد، اگرچه که یک چیزی را قرار داده باشد که مانع از چسبیدن به صورت شود، چون تمام فرمایشات رسول الله در این مورد دلالت بر نهی از این کار می‌کند [۱۴۱]،
س۸: آیا زن اجازه دارد که در طواف و سعی بصورت شتاب و هروله راه برود؟
ج: اجماع علما بر این است که تند راه رفتن در حین طواف برای زنان وارد نشده است، همچنین در حین انجام سعی، و آنها اضطباع را نیز انجام نمی‌دهند، چون در سریع راه رفتن و اضطباع بدن نمایان می‌شود، و برای زن چنین کاری درست نیست، بلکه زن باید خود را بپوشاند، و در حالت شتاب رفتن و احرام را به صورت اضطباع پوشیدن، ستر از بین می‌رود [۱۴۲].
س۹: زنی عادت ماهیانه داشت، ترسید که اگر احرام عمره ببندد خانواده‌اش را معطل می‌کند چون نمی‌دانست که اگر پاک شود آیا خانوده‌اش می‌مانند یا نه، بعد از پاکی قصد عمره کرد باید از کجا احرام ببندد، آیا باید از میقات احرام ببندد یا به نزدیک ترین جا خارج از محدوده حرم برود و نیت احرام کند؟
ج: کسی که نیت احرام بستن برای عمره را دارد و در مکه هست باید از منطقه حرم خارج شود و خارج از حرم احرام ببندد، چون رسول الله جبه ام المومنین عایشهلوقتی که قصد انجام عمره را داشت دستور داد که به همراه برادرش از منطقه حرم در مکه خارج شود و از منطقه تنعیم احرام ببندد، کسی که نیت عمره کرد و خارج از حرم هست از همانجایی که هست احرام میبندد [۱۴۳].
س۱۰: آیا برای زن جایز هست که در مسجد الحرام یا در سعی و یا در اثناء طواف صورت خود را نمایان کند؟
ج: جایز نیست، بلکه باید حجاب خود را در حین طواف و سعی و در تمامی اوقاتی که مردان نامحرم اطراف او هستند، به صورت کامل رعایت کند، اما اگر نامحرم اطرافش نباشد صورت خود را نمایان کند اشکال ندارد، اجازه دارد که در نماز صورت خود را نمایان کند، اما اگر در طواف و سعی نامحرم باشند باید حجاب را کامل کند، در هر جایی که مرد نامحرم اگرچه که یک مرد نامحرم باشد نیز باید صورت خود را بپوشاند، خداوند متعال فرموده: ﴿وَإِذَا سَأَلۡتُمُوهُنَّ مَتَٰعٗا فَسَۡٔلُوهُنَّ مِن وَرَآءِ حِجَابٖۚ ذَٰلِكُمۡ أَطۡهَرُ لِقُلُوبِكُمۡ وَقُلُوبِهِنَّۚ﴾[الأحزاب:۵۳]. «و هنگامی که چیزی (از وسایل زندگی به عاریت) خواستید، پس از آنان (زنان پیامبر) از پشت پرده بخواهید، این (کار) برای دل‌های شما و دل‌های آنان پاکیزه‌تر است» در آیه‌ای دیگر خداوند فرموده: ﴿وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوۡ ءَابَآئِهِنَّ أَوۡ ءَابَآءِ بُعُولَتِهِنَّ﴾[النور: ۳۱]. الی آخر آیه «و زینت خود را آشکار نسازند؛ مگر برای شوهرانشان، یا پدرانشان، یا پدر شوهرانشان، یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان»، و صورت زن بزرگترین زینت هست [۱۴۴].
س۱۱: خانمی می‌پرسد: در هنگام طواف و سعی و بوسیدن حجرالاسود صورتم نمایان شد، مردان نامحرم نیز دور و برم بودند، من از حرم بیرون نرفتم و فقط یک بار به حرم رفته‌ام؟
ج: باید توبه و استغفار نماید و الحمدلله، واجب است که در هنگام طواف و سعی وقتی نامحرم هست صورت خود را بپوشاند، اما چون این کار که از این زن رخ داده از روی ناآگاهی بوده باید توبه و استغفار کند، و سعی و طوافش صحیح می‌باشد [۱۴۵].
س۱۲: اگر از زنی که در احرام است بدون اراده موی سرش بریزد باید چکاری انجام دهد؟
ج: اگر شخصی که احرام بسته -چه زن و چه مرد- در هنگام وضو گرفتن یا غسل زدن به خاطر دست کشیدن به سرش، موی سرش بریزد هیچ عیبی در حج و احرامش به وجود نمی‌آید، همچنین اگر موی ریش و سبیلش بیفتد یا اگر ناخنش بیفتد هیچ ضرری به حج و عمره‌اش نمی‌رسد، البته نباید به عمد اینکار را انجام دهد، ممنوع این است که انسان به عمد موی سر خود را بکند یا ناخن خود را در حالت احرام بگیرد، همچنین زن نیز نباید به عمد چیزی را بکند اما اگر از روی غیر عمد چیزی از مویش بیفتد، این موهای جدا شده‌ای است که غیر ارادی می‌افتد [۱۴۶].
س۱۳: زنی عادت ماهیانه داشت اما با این وجود در حالی که آگاهی داشت به حرم رفته و نماز خوانده، حکم این کارش چیست؟
ج: این زن با رفتن به حرم شریف و نماز خواندنش با مردم، در حالی که عادت ماهیانه یعنی حیض دارد و می‌داند که که نباید این کار را بکند با اینکار دچار یک منکر بسیار بزرگی شده است، از دو جهت: اول اینکه: اصلا نمازش درست نیست و کسی که دچار این بی‌وضویی یعنی حیض شده اصلا نباید نماز بخواند، این کارش منکر بزرگی است و نماز باطل می‌باشد،
جهت دوم اینکه: وقتی که این زن عادت هست اجاز ندارد که وارد مسجد الحرام شود و در مسجد بشیند، زن حائض و شخص جنب اجازه ندارند که در مسجد بنشینند، اما گذشتن از مسجد در موقع ضرورت اشکالی ندارد، یعنی حتی نشستن در مسجد برای زن حائض و شخص جنب درست نیست، چه برسد به اینکه در مسجد نماز نیز بخوانند، این زن که در حالت حیض به مسجد رفته و نماز خوانده است کارش بسیار زشت و ناپسند است، نباید این کار را انجام دهد، باید در خانه بماند و به مسجد نیاید تا اینکه از حیض پاک شود، وقتی که از حیض پاک شد اگر خواست با خواهرانش به مسجد می‌رود، اما اینکه در حالت حیض به مسجد رفته و آنجا نماز خوانده تمامی این کارهایش منکر می‌باشد، نماز خواندن در حالت حیض و حالت‌های دیگر ناشی از بی‌وضویی بزرگ (حدث اکبر یا غسل) و یا بی‌وضویی کوچک (حدث اصغر؛ منظور وضوست) باطل می‌باشد، رسول الله فرموده: «لا تُقْبل صلاة بِغير طهورٍ، ولا صَدَقَةٌ مِن غلُول» [۱۴۷] [۱۴۸]. «نماز بدون وضو درست نیست و صدقه از مال دزدی درست نیست».
س۱۴: زنی که در حالت حیض هست باید چگونه نیت احرام کند قبل از رفتن به عمره؟
ج: اگر زنی به عمره یا حج می‌رود و به میقات در حالت حیض می‌رسد، در آنجا غسل می‌زند و نیت دخول درعبادت را می‌کند و محرم می‌شود، وارد مکه می‌شود، اما طواف انجام نمی‌دهد تا اینکه پاک شود و غسل بزند، اگر از میقات بدون احرام عبور کرد؛ به میقات باز میگردد و نیت می‌کند و از آنجا احرام میبندد، فرقی نمی‌کند، چه قبل از پاکی و چه بعد از پاکی می‌تواند این کار را بکند، به مسجدالحرام باز میگردد و بعد از پاکی و غسل طواف می‌کند [۱۴۹].
س۱۵: لباس زن در حالت احرام باید چگونه باشد؟
ج: زن لباس خاصی ندارد، اگر با همان لباس عادی که بر تن دارد احرام ببندد درست است، ولی شایسته است که لباسی را بپوشد که جلب توجه ننماید، باعث شهرت نشود در آن زینتی که جلب توجه نماید به کار برده نشده، باید یک لباس ساده باشد [۱۵۰].
س۱۶: آیا زن اجازه دارد در حالت احرام از برقع استفاده کند؟ آیا زن اجازه دارد در حالت احرام از بو خوشی استفاده کند، آیا پوشیدن طلا برای زنی که احرام بسته است جایز هست؟
ج: پوشیدن برقع برای زنی که احرام بسته جایز نیست، چون رسول الله جفرموده: «ولا تنتقب المرأة، ولا تلبس القفازين»(به روایت بخاری).
«و زن نقاب نمی‌زند و دست کش نمی‌زند» اگر کسی از روی ناآگاهی از برقع استفاده کرد و نمی‌دانست که حرام هست هیچ گناهی ندارد و حجش صحیح می‌باشد. شخصی که احرام بسته اجازه ندارد بعد از احرام از بوخوشی استفاده کند، فرقی نمی‌کند که مرد باشد یا زن، رسول الله جفرموده: «ولا تلبسوا شيئًا من الثياب مسه الزعفران أو الورس» [۱۵۱]«لباسی که به آن زعفران و رنگ زرد گیاه ورس زده شده را نپوشید» ام المومنین عایشهلفرموده: «به رسول الله جبه خاطر احرام بستنش بو خوشی زدم و به خاطر بیرون آمدن از احرام قبل از اینکه طواف کند بو خوشی زدم» [۱۵۲]، و رسول الله جدر مورد شخصی که در حالت احرام وفات کرده بود فرمود: «لا تمسوه طيبا» [۱۵۳]. «به او بو خوشی نزنید».
- زن اجازه دارد که احرام ببندد در حالی که دستنبد طلا یا انگشتر طلا و مانند این را پوشیده، ولی از نظر شرعی باید آنها را از دید نامحرم پنهان نگه دارد، تا فتنه بوجود نیاید [۱۵۴].
[۱۳۴] فتاوى اللجنة الدائمة (جزء: ۱۱، صفحه: ۳۵۵). [۱۳۵] فتاوى اللجنة الدائمة (جزء: ۱۰، صفحه: ۲۷۳). [۱۳۶] (فتاوى شیخ ابن باز) جزء: ۲۹ صفحه: ۱۱۷). [۱۳۷] فتاوى نور على الدرب (جزء: ۱۶، صفحه: ۹۰). [۱۳۸] فتاوى نور على الدرب(جزء: ۱۷، صفحه: ۴۸۹). [۱۳۹] بخاری ومسلم روایت کرده‌اند. [۱۴۰] فتاوى نور على الدرب (جزء: ۱۷، صفحه: ۴۹۳). [۱۴۱] فتاوى نور على الدرب (جزء: ۱۷، صفحه: ۴۹۳). [۱۴۲] اللجنة الدائمة (شماره فتوى:۸۸۲۰ جزء: ۱۱ صفحه: ۲۲۷). [۱۴۳] فتاوى اللجنة الدائمة (جزء: ۲، صفحه: ۲۳). [۱۴۴] فتاوى نور على الدرب (جزء: ۱۷، صفحه: ۴۹۸). [۱۴۵] فتاوى نور على الدرب (جزء: ۱۷، صفحه: ۴۹۹). [۱۴۶] فتاوى شیخ ابن باز (جزء:۱۷ صفحه: ۱۱۳). [۱۴۷] رواه مسلم ـ باب وجوب الطهارة للصلاة ۱/۲۰۴. [۱۴۸] فتاوى شیخ ابن باز (جزء: ۲۹، صفحه: ۱۱۴). [۱۴۹] فتاوای مفتی (صفحة ۲۴). [۱۵۰] فتاوى نور على الدرب (جزء: ۱۷، صفحه: ۲۵۷). [۱۵۱] صحیح بخاری باب ما ینهى من الطیب للمحرم والمحرمة ۳/۱۵. [۱۵۲] قبلاً تخریج شد. [۱۵۳] متفق علیه صحته. [۱۵۴] فتاوى اللجنة الدائمة (جزء: ۱۱، صفحه: ۱۹۱).