روزۀ موسی علیه السلام در عاشورا
فرعون در کفر و سرکشی اش افراط نمود و نخواست به اوامر فرستادۀ خدا گردن نهد، و تصمیم گرفت تا موسی ÷را به قتل رساند خداوند به موسی ÷امرکرد که با قومش «بنی اسرائیل» مصر را ترک کرده شب هنگام به شکل مخفیانه بسوی سرزمین فلسطین حرکت نمایند هنگامیکه فرعون از بیرون رفتن موسی با بنی اسرائیل آگاه گردید، با لشکرش به تعقیب آنان پرداخت، موسی ÷با همراهانش هنگام صبح به ساحل دریای سرخ رسیدند، فرعون نیز با لشکرش هنگامی که آفتاب بالا می‌آمد به این ساحل رسیدند بنی اسرائیل سخت احساس خطر کردند، چون در مقابلشان دریا و در پشت سرشان دشمن قرار داشت، آنها یقین داشتند که مرگ و هلاکت دامنگیر آنهاست در این وقت خداوند به موسی ÷وحی کرد تا با عصای خود به دریا بزند موسی ÷این کار را عملی کرد همین بود که دریا به قدرت و امر خداوند شکافته شد موسی÷از میان دریا بالای زمین خشک، با همراهانش عبور نمودند، فرعون نیز در این موقع که دریا شکافته شده بود، رسید و با لشکرش داخل این راه خشک گردید تا موسی و بنی اسرائیل را نابود نماید، ولی آب دریا با هم یکجا شده، راه مسدود گردید و فرعون با لشکرش غرق شدند.
خداوند موسی÷و همۀ همراهانش را از این هلاکت نجات داد.[۶۴]
قرآن کریم نجات یافتن موسی÷با قومش، و غرق شدن فرعون و لشکرش را در آیاتی چنین تصویر می‌نماید: ﴿وَلَقَدۡ أَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَسۡرِ بِعِبَادِي فَٱضۡرِبۡ لَهُمۡ طَرِيقٗا فِي ٱلۡبَحۡرِ يَبَسٗا لَّا تَخَٰفُ دَرَكٗا وَلَا تَخۡشَىٰ ٧٧ فَأَتۡبَعَهُمۡ فِرۡعَوۡنُ بِجُنُودِهِۦ فَغَشِيَهُم مِّنَ ٱلۡيَمِّ مَا غَشِيَهُمۡ ٧٨ وَأَضَلَّ فِرۡعَوۡنُ قَوۡمَهُۥ وَمَا هَدَىٰ ٧٩﴾. [طه: ۷۷-۷۹]
ترجمه: «ما به موسی پیام دادیم که شبانه بندگانم را کوچ بده، و آنگاه راهی خشک برای آنان در این دریا بگشا (راهی که چون در آن گام بگذاری) نه از فرعونیان میترسی که به تو برسند و نه (ازغرق شدن) هراسی داری، فرعون با لشکریانش آنان را دنبال کردند، دریا آنان را بگونۀ شگفت انگیزی در میان امواج خود گرفت، فرعون قوم خود را گمراه ساخت و هدایت ننمود».
خداوند در سورۀ یونس می‌فرماید: ﴿وَجَٰوَزۡنَا بِبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱلۡبَحۡرَ فَأَتۡبَعَهُمۡ فِرۡعَوۡنُ وَجُنُودُهُۥ بَغۡيٗا وَعَدۡوًاۖ حَتَّىٰٓ إِذَآ أَدۡرَكَهُ ٱلۡغَرَقُ قَالَ ءَامَنتُ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱلَّذِيٓ ءَامَنَتۡ بِهِۦ بَنُوٓاْ إِسۡرَٰٓءِيلَ وَأَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ ٩٠﴾. [يونس ۹۰]
ترجمه: «بنی اسرائیل را از دریا عبور دادیم فرعون و لشکریانش برای ظلم وتعدی آنان را دنبال کردند و در پی ایشان راه افتادند، تا بدانجا که غرقاب فرعون را در خود پیچید گفت: ایمان دارم که خدائی وجود ندارد مگر آن خدائی که بنی اسرائیل بدو ایمان آورده‌اند و من از زمرۀ فرمانبرداران هستم».
خداوند در سورۀ شعرا چنین می‌فرماید:﴿فَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡبَحۡرَۖ فَٱنفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرۡقٖ كَٱلطَّوۡدِ ٱلۡعَظِيمِ ٦٣ وَأَزۡلَفۡنَا ثَمَّ ٱلۡأٓخَرِينَ ٦٤ وَأَنجَيۡنَا مُوسَىٰ وَمَن مَّعَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ ٦٥ ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ ٦٦﴾. [الشعراء:۶۳ :۶۶]
ترجمه: «بدنبال آن به موسی پیام دادیم که عصای خود را به دریا بزن، دریا از هم شکافت و هر بخشی همچون کوه بزرگی گردید و در آنجا دیگران را (به موسی و قومش) نزدیک گردانیدیم، موسی و جملگی همراهان او را نجات دادیم سپس دیگران را غرق کردیم».
روزی که خداوند موسی ÷و بنی اسرائیل را نجات داد، روز عاشورا بود، لذا موسی÷و بنی اسرائیل اینروز را بخاطر شکر گذاری خداوند روزه گرفتند.
از ابن عباس بروایت است زمانی‌که پیامبر صبه مدینۀ منوره هجرت نمود، یهودیان را دید که روز عاشورا روزه می‌گیرند، آنحضرت صاز آنها پرسید: «این چه روزی است که شما روزه میگیرید؟» گفتند: این روز با عظمتی است خداوند در این روز موسی ÷وقومش را نجات داد وفرعون ولشکرش را غرق نمود، لذا موسی ÷این روز را بخاطر شکر وسپاس خداوند روزه گرفت وما نیز این روز را روزه میگیریم، پیامبر جفرمود: «پس ما نزدیک‌تر و شایسته‌تر از شما به موسی÷هستیم». همین بود که پیامبر صاین روز را روزه گرفت و امر به روزه گرفتن آن نمود[۶۵] . ابن حجر رحمة الله عليه می‌گوید: نوح و موسی علیهما السلام در معجزۀ آب، مشترک هستند زیرا طوفان کشتی نوح را حمایت نمود، و دریا برای موسی÷شکافته شد و هر دو با مردم مؤمن قومشان نجات یافتند، به همین منظور هردو بخاطر شکر گزاری خداوند اینروز را روزه گرفتند»[۶۶] .
[۶۴] ـ نبوت وانبياء از صابوني ص ۲۴۳. [۶۵] مسلم ۲/۷۹۶. [۶۶] ـ فتح الباري.