قبر، عذاب و خوشی آن

فهرست کتاب

۱- كافر در اين لحظه می‌خواهد او را به دنيا باز گردانند،

۱- كافر در اين لحظه می‌خواهد او را به دنيا باز گردانند،

خداوند می‌فرماید: ﴿حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَهُمُ ٱلۡمَوۡتُ قَالَ رَبِّ ٱرۡجِعُونِ ٩٩ لَعَلِّيٓ أَعۡمَلُ صَٰلِحٗا فِيمَا تَرَكۡتُۚ كَلَّآۚ إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَآئِلُهَاۖ وَمِن وَرَآئِهِم بَرۡزَخٌ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ ١٠٠[المؤمنون: ۹۹- ۱۰۰].

«(آنها همچنان به راه غلط خود ادامه مى‏دهند) تا زمانى که مرگ یکى از آنان فرا رسد، مى‏گوید: «پروردگار من! مرا بازگردانید! شاید در آنچه ترک کردم (و کوتاهى نمودم) عمل صالحى انجام دهم!» (ولى به او مى‏گویند:) چنین نیست! این سخنى است که او به زبان مى‏گوید (و اگر بازگردد، کارش همچون گذشته است)! و پشت سر آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته شوند!».

مفسر قرطبى گوید: می‌گویم: این سؤال خاص به کافران نیست، بلکه ممکن است مؤمن هم این سؤال را از خداوند بکند، همچنانکه در آخر سورۀ المنافقین ذکر شده است.

و این آیه دلالت می‌کند که هیچ فردى دنیا را ترک نمی‌گوید مگر اینکه می‌داند، آیا او از دوستان و أولیاء خداست، و یا از دشمنان اوست، و اگر چنین نبود سؤال نمی‌کردند که ما را به دنیا باز گردانید، پس قبل از اینکه طعم مرگ را بچشید حال خود را می‌دانید.

﴿لَعَلِّيٓ أَعۡمَلُ صَٰلِحٗاعبدالله بن عباسبمی‌گوید: «مرا برگردان تا عمل نیک انجام دهم» یعنی گواهى لا إله إلاَّ اللهبدهم، و ایمان بیاورم.

﴿فِيمَا تَرَكۡتُۚ كَلَّآۚ إِنَّهَایعنى: «آنچه بیهوده ضایع کرده از طاعت‌هاى خداوند، و به آن عمل نکرده‌ام» و در روایت دیگر: «آنچه از مال ترک کرده‌ام تا اینکه آن را صدقه دهم».

﴿كَلَّآۚاین کلمه رد بر اوست، یعنى: اینچنین نیست که تو گمان می‌کنى که دعوت تو اجابت می‌شود و تو را به دنیا باز می‌گردانند، بلکه این کلمه‌ای است که او بر زبان می‌آورد.

﴿وَمِن وَرَآئِهِم بَرۡزَخٌ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ ١٠٠تهدیدى از جانب خداوند است که جلو آنها زندگى و حیات برزخى وجود دارد، یعنى: زندگى در قبر که نه در دنیاست، و نه در آخرت، و این زندگى تا روز محشر ادامه دارد و براى کافران و فاسقان در قبر و عالم برزخ، تاریکى و عذاب است.