انواع توحيد:
تعریف توحید:
یكتا دانستن خدا در ربوبیت و الوهیت و كامل بودن اسماء و صفات خدا را توحید گویند.
اقسام توحید: توحید سه نوع است:
توحید ربوبیت، توحید الوهیت، توحید اسماء و صفات.
۱- توحید ربوبیت: عبارت است از توحید افعال خدا: یعنی معتقد بودن به این كه همه چیز مانند: آفریدن، روزی دادن، تدبیر امور، زنده كردن، میراندن، و مانند آن از جانب خداست.
و هیچ آفریننده‌ای جز خدا، وجود ندارد. چنان كه می‌فرماید:
﴿ٱللَّهُ خَٰلِقُ كُلِّ شَيۡءٖ﴾[الزمر: ۶۲].
«خداوند، آفریننده همه چیز است».
و روزی دهنده‌ای نیست مگر خدا، همان طور كه می‌فرماید:
﴿وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا﴾[هود: ۶].
«و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست مگر آن كه روزی‌اش بر - عهده- خداوند است».
و هیچ كس امور خلایق را تدبیر نمی‌كند مگر خدا، و می‌فرماید:
﴿يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ﴾[السجدة: ۵].
«كار (هستی) را از آسمان (گرفته) تا زمین تدبیر می‌كند».
و هیچ كس زنده نمی‌كند، و نمی‌میراند مگر خدا، چنان كه می‌فرماید:
﴿هُوَ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ ٥٦﴾ [یونس: ۵۶].
«او زنده می‌كند و می‌میراند، و به سوی او بازگردانده می‌شوید».
كفار قریش، در زمان رسول الله جبه این نوع توحید، اعتراف كردند. ولی اعترافشان آنها را مشرف به دین اسلام نكرد، چنان كه خداوند می‌فرماید:
﴿وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ ٢٥﴾[لقمان: ۲۵].
«و اگر از آنان بپرسی چه كسی آسمان‌ها و زمین را آفرید،به یقین گویند: خداوند».
۲ ـ توحید الوهیت: عبارت است از توحید افعال و اعمال بندگان خدا در آنچه كه به آن امر شده‌اند، یعنی تمامی عباداتی كه بندگان انجام می‌دهند برای خداوند یكتاست كه شریكی ندارد، مانند: دعا، ترس، توكل، یاری، مدد و ...
پس فقط او را می‌خوانیم. چنانكه می‌فرماید:
﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِيٓ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡ﴾[غافر: ۶۰].
«و پروردگارتان گفت: مرا (به دعا) بخوانید تا برایتان اجابت كنم».
و فقط از خدا می‌ترسیم. همان طور كه می‌فرماید:
﴿فَلَا تَخَافُوهُمۡ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ﴾[آل‌عمران: ۱۷۵].
«پس اگر ایمان دارید، از آنان - اولیای شیطان - نترسید - بلكه- از من بترسید».
و فقط بر خدا توكل می‌كنیم، و خدا می‌فرماید:
﴿وَعَلَى ٱللَّهِ فَتَوَكَّلُوٓاْ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ﴾[المائدة: ۲۳].
«و اگر مؤمن هستید - باید كه - بر خدا توكل كنید».
فقط از خدا یاری می‌طلبیم، چنانكه می‌فرماید:
﴿إِيَّاكَ نَعۡبُدُ وَإِيَّاكَ نَسۡتَعِينُ ٥﴾[الفاتحة: ۵].
«تنها تو را بندگی می‌كنیم، و تنها از تو یاری می‌جوییم».
و فقط به خدا پناه می‌بریم، چنانكه می‌فرماید:
﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ ١﴾[الناس: ۱].
«بگو: به پروردگار مردم، پناه می‌برم».
این، توحیدی است كه پیامبران آورده‌اند، خداوند می‌فرماید:
﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَ﴾[النحل: ۳۶].
«به یقین در - میان - هر امتی رسولی برانگیختیم، - با این دعوت - كه: خداوند را بندگی كنید و از طاغوت بپرهیزید».
و این همان توحیدی است كه كفار، در گذشته آن را انكار كرده‌اند و اكنون نیز آن را انكار می‌كنند. خداوند متعال از زبان مشركین می‌فرماید:
﴿أَجَعَلَ ٱلۡأٓلِهَةَ إِلَٰهٗا وَٰحِدًاۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَيۡءٌ عُجَابٞ ٥﴾[ص: ۵].
«آیا - همه - معبودان را یک معبود قرار داده است؟ بی‌گمان این چیزی شگفت است».
۳ ـ توحید اسماء و صفات: ایمان آوردن به اسماء و صفاتی كه خداوند، خودش را با آنها وصف نموده و یا رسول الله ج او را توصیف نموده و در قرآن كریم و سنت صحیح بنی اكرم جآمده‌اند. و شایان ذكر است كه خداوند، نامهای زیادی داردكه بعضی از آنها عبارتند از: بخشنده، شنوا، بینا، عزیز، حكیم (دارای حكمت) و ... خداوند می‌فرماید:
﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ﴾[الشوری: ۱۱].
«چیزی مانند او نیست، و او شنوا و بیناست».