س۴۴ - شرک چیست و برچند نوع است؟
ج ـ بدان که توحید و یگانه پرستی، ضد شرک است و بر سه نوع تقسیم می‌شود:
۱ ـ شرک اکبر.
۲ ـ شرک اصغر.
۳ ـ شرک خفی و پنهانی.
۱ ـ شرک اکبر بر چهار نوع است:
الف ـ شرک دعا و طلب غیر از خدا؛ یعنی حل مشکلات و قضای حاجت ها را از غیر از خدا طلب کردن.
خداوند عزوجل می‌فرماید: ﴿فَإِذَا رَكِبُواْ فِي ٱلۡفُلۡكِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ إِذَا هُمۡ يُشۡرِكُونَ ٦٥﴾[العنکبوت: ۶۵].
[این مردم مشرک موقعی که به کشتی نشستند (و باد شدید وزیدن گرفت، و موج‌های کوه پیکر کشتی را احاطه کردند، و تاریکی شب و غرش باد و خروش موج، زندگی را برسرنشینان کشتی، تلخ کرد) آن گاه است که به اخلاص، خدا را دعا کنند و عهد می‌بندند که اگر خدا آنان را از خطر هلاکت نجات دهد، دیگر هیچ گاه گرد نافرمانی او نگردند. اما موقعی که (خدا که مهربان ترین مهربانان است) آنان را نجات داد و پایشان به خشکی رسید، ناگهان تغییر می‌کنند و شرک ورزند].
ب ـ شرک در نیت، اراده و قصد.
خداوند متعال می‌فرمایـد: ﴿مَن كَانَ يُرِيدُ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا وَزِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيۡهِمۡ أَعۡمَٰلَهُمۡ فِيهَا وَهُمۡ فِيهَا لَا يُبۡخَسُونَ ١٥ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَيۡسَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِلَّا ٱلنَّارُۖ وَحَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِيهَا وَبَٰطِلٞ مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ١٦﴾[هود:۱۵ـ۱۶].
[هرکس زندگانی دنیا و تجمّل آن را خواسته باشد، (پاداش) کارهایشان را در آنجا برایشان به تمام و کمال می‌رسانیم و آنان در آنجا کاستی نبینند. اینان کسانی هستند که در آخرت جز آتش (جهنم) ندارند و آنچه در آنجا (دنیا) کرده بودند، بر باد رفته و آنچه را که انجام می‌دهند باطل است].
ج ـ شرک در طاعت.
خداوند سبحانه و تعالی می‌فرماید: ﴿ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَٰنَهُمۡ أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَٱلۡمَسِيحَ ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُوٓاْ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗاۖ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ سُبۡحَٰنَهُۥ عَمَّا يُشۡرِكُونَ ٣١﴾[التوبة: ۳۱].
[احبـار و رهبان شـان را بـه جای خـداونـد، به خدایی گرفته‌انـد. و (نیـز) مسیـح بن مریم (را به خدایی گرفته اند) حال آنکه فرمان نیافته‌اند مگر آنکه معبود یگانه را بندگی کنند. معبود (حقی) جز او نیست. او از آنچه شرک می‌آورند (بس) پاک (ومنزه) است].
د ـ شرک دوستی و محبت.
خداوند می‌فرماید: ﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ وَلَوۡ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِذۡ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ أَنَّ ٱلۡقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا وَأَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعَذَابِ ١٦٥﴾[البقرة: ۱۶۵].
[و از مردم کسانی هستندکه (از کند فهمی وکودنی) همتایانی برای خدا، غیر از خدا قرار داده‌اند، و آنان را مانند دوستی خدا، دوست می‌دارند و کسانی که ایمان آورده‌اند، در دوستی خدا از آن‌ها قوی‌ترند، یعنی کافران آن همتایان دروغین را تعظیم کرده دوست می‌دارند و مردمی که به خدا ایمان صحیح آورده‌اند، در این حال محبتشان برای خدا بیشتر و تعظیمشان برای خدا بیشتر از تعظیمی است که نابخردان برای معبودان دروغین می‌کنند].
۲ ـ شرک اصغر که آن را ریا گویند.
خداوند عزوجل می‌فرماید: ﴿فَمَن كَانَ يَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡيَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا يُشۡرِكۡ بِعِبَادَةِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا ١١٠﴾[الکهف: ۱۱۰]. [پس کسیکه به لقای پروردگارش امیدوار است باید که کار پسندیده‌ای انجام دهد و در پرستش پروردگارش کسی را شریک نیاورد].
۳ ـ شرک خفی و پنهانی.
رسول اکرم جمی‌فرماید: «الشرك في هذه الأمة أخفى من دبيب النملة على صفاة سوداء في ظلمة الليل». [تفسیر ابن کثیر ۱/۵٧ وغیره با سند حسن].
شرک در این امت، پنهان و مخفی تر است از راه رفتن مورچه‌های سیاه که برتخته سنگ سیاهی در تاریکی شب به حرکت افتند.