ارکان اسلام

ارکان اسلام، به پایه‌هایی می‌گویند که اسلام بر آنها بنا شده است. و آنها پنج تا هستند؛ چنانکه در حدیث ابن عمرسآمده است که نبی اکرم ص فرمود:

«بني الإسلام علی خمس: شهادة أن لا إله إلاّ الله وأنّ محمّداً رسول‌الله وإقام الصّلاة وإيتاء الزّکاة وصيام رمضان والحج». فقال رجل: الحجّ و صيام رمضان، قال: لا، صيام رمضان والحجّ. هکذا سمعته من رسول ‌اللهص».

« اسلام بر پنج چیز بنا نهاده شده است: ۱- گواهی دادن به اینکه هیچ معبود بحقی جز الله وجود ندارد و محمدصفرستادۀ خداست. ۲- برپا داشتن نماز. ۳- پرداخت زکات. ۴- روزه رمضان. ۵- حج بیت‌الله.

فردی ترتیب میان روزه رمضان و حج را تغییر داد و گفت: حج و روزه رمضان. ابن‌عمرسگفت: خیر، روزۀ رمضان و حج. من اینگونه از رسول‌خدا ص شنیدم » . [۲]

۱- گواهی دادن به اینکه هیچ معبودی بجز الله وجود ندارد و محمد ص بنده و فرستادۀ خداست، به این معنی است که فرد به مفهوم فوق، اعتقاد قطعی داشته باشد و آن را با کلمات یاد شده، به زبان بیاورد.

این گواهی، یکی از ارکان ایمان شمرده می‌شود، اگرچه موارد گواهی، متعددند. یا بخاطر اینست که پیامبر صرفاً پیام‌رسان خدا است. پس گواهی‌دادن برای پیامبر، همان گواهی دادن برای خدا می‌باشد.

یا اینکه این دو گواهی، اساس صحت و پذیرفته‌شدن اعمال بشمار می‌روند؛ زیرا هیچ عملی صحیح نیست و مورد پذیرش حق قرار نمی‌گیرد مگر اینکه صرفاً بخاطر خدا و طبق سنت رسولش ص انجام گرفته باشد. پس با اخلاص، لااله‌الا‌الله تحقق می‌یابد. و با پیروی از سنت رسول‌خدا ص شهادت ا ن محمداً عبده و رسوله، متحقق می‌گردد.

آزادی دل و روح از بزرگی مخلوق و پیروی از سایر انسانها، یکی از ثمرات این گواهی بزرگ است.

۲- بر پا داشتن نماز: عبادت خداوند است. با انجام دادن آن بصورت صحیح و کامل در وقتش و با شکل و هیأت خاصش. برخی از ثمرات آن، عبارتند از: راحتی خیال، خنکی چشم و تنفر از گناهان و کارهای زشت.

۳- پرداخت زکات: عبارت است از عبادت پروردگار بوسیله بخشش مقداری معین‌ از اموالی که زکات به آنها تعلق می‌گیرد.

و از ثمرات آن، پاک گرداندن نفس از صفت زشت بخل و برآوردن نیازهای اسلام و مسلمین است.

۴- روزۀ رمضان: عبارت است از عبادت خداوند بوسیله خودداری از خوردن و نوشیدن و سایر اوامر و نواحی او در طول روز.

و از ثمراتش، تمرین نفس برای رها کردن اشیاء مورد علاقه، بخاطر خشنودی خداوند است.

۵- اما حج بیت‌الله عبارت است از: عبادت خداوند بوسیله قصد بیت‌الله الحرام برای انجام مناسک حج.

یکی از ثمرات آن، تمرین کردن برای جهاد جانی و مالی در راه خدا است. به همین خاطر، حج، نوعی جهاد در راه خدا بشمار می‌رود.

ثمراتی را که ما برای ارکان اسلام ذکر کردیم و آنهایی را که متذکر نشدیم، امت اسلام را پاک و صاف می‌گرداند و باعث می‌شود تا به دین حق، گردن نهند و با مردم با عدالت و صداقت، رفتار نمایند. زیرا سایر احکام اسلام، وابسته به این ارکان می‌باشند و در صورتی صحیح و درست می‌شوند که این ارکان، صحیح و درست انجام گیرند. و در صورتی امت، اصلاح می‌شود که دینش، صحیح و درست باشد. هرکس می‌خواهد این مطلب را بهتر بفهمد، این آیات را تلاوت نماید:

﴿أَفَأَمِنَ أَهۡلُ ٱلۡقُرَىٰٓ أَن يَأۡتِيَهُم بَأۡسُنَا بَيَٰتٗا وَهُمۡ نَآئِمُونَ ٩٧ أَوَ أَمِنَ أَهۡلُ ٱلۡقُرَىٰٓ أَن يَأۡتِيَهُم بَأۡسُنَا ضُحٗى وَهُمۡ يَلۡعَبُونَ ٩٨ أَفَأَمِنُواْ مَكۡرَ ٱللَّهِۚ فَلَا يَأۡمَنُ مَكۡرَ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ ٩٩﴾[الأعراف: ٩٧-٩٩].

«اگر مردم این شهرها، ایمان می‌آوردند و راه تقوا را در پیش می‌گرفتند، برکات آسمان و زمین را بر روی آنان می‌گشودیم. ولی آنان ـ پیامبر را ـ تکذیب کردند و ما هم آنها را به کیفر اعمالشان، گرفتار نمودیم. آیا مردم این شهرها از اینکه عذاب ما شب هنگام در حالیکه آنان در خواب بسر می‌برند، به سراغشان بیاید در امان‌اند؟ و آیا مردم این شهرها از اینکه عذاب ما هنگام چاشت در حالی که آنان مشغول لهو و لعب هستند، به سراغشان بیاید، در امان هستند؟ آیا آنان از مکر در امان‌اند؟ ـ باید دانست که ـ فقط انسانهای زیانکار از مکر خدا غافل و احساس امنیت می‌کنند».

همچنین به تاریخ گذشتگان، نگاه کند. زیرا تاریخ برای صاحبان خرد و بصیرت و کسانی که بر قلبشان حجاب و پرده نیفتاده باشد، سراسر درس و عبرت است.

والله المستعان

[۲] بخاری و مسلم و الفاظ از آن مسلم است .