فضیلت قیام و تراویح:
خداوند بندگان خود را به واجباتی مکلف نموده که جایز نیست در آن کوتاهی ورزند و به اضافه واجبات، آنها را به مستحباتی تشویق نموده است تا اعمال‌شان کامل‌تر شود و بیشتر به خدای عزّ وجل تقرّب یایند. از جمله اعمال اضافه بر واجب نماز شب است. خداوند بر پا دارندگان این نماز را می‌ستاید ومی فرماید:
﴿وَٱلَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمۡ سُجَّدٗا وَقِيَٰمٗا ٦٤﴾[الفرقان: ۶۴].
«و از بندگان خدا کسانی هستند که شب را در حال سجده وقیام برای پروردگارشان احیا می‌کنند».
و پیامبرصمی‌فرماید: «بهترین نماز بعد از نماز فرض نماز شب است». و می‌فرماید: «ای مردم! آشکارا سلا م کنید و خوراک بدهید و هنگامی که مردم خوابند نماز گذارید که به سلامتی به بهشت وارد می‌شوید».
و نماز شب (قیام) درماه مبارک رمضان از فضیلت و امتیاز خاصی برخوردار است. پیامبرصمی‌فرماید: «مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ». «کسی که قیام رمضان را از روی ایمان و اخلاص بجای بیاورد گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود». «ایماناً»یعنی این که ایمان به اجر و ثواب برای بر پاکنندگان این نماز داشته باشد و احتساباً یعنی نماز شب را ریا کارانه نخواند بلکه برای حصول اجر و ثواب باشد. وقت نماز شب بعد از نماز عشاء شروع می‌شود و تا اول فجر ادامه می‌یابد. بر این اساس نماز تراویح نیز شامل نماز قیام است که مؤمن باید عاقل باشد و این فرصت بزرگ را غنیمت شمارد.
- چون نماز تراویح را طولانی می‌خواندند و بعد از چهاررکعت کمی به استراحت می‌پرداختند لذا این نماز به تراویح مشهور شد و اولین کسی که نماز تراویح را با جماعت در مسجد برگذار کرد پیامبرصبود. و چون شبهای بعدی مردم زیاد به این نماز روی آوردند پیامبر از اینکه مبادا این نماز بر امتش فرض شود شب سوم یا چهارم برای نماز حاضر نشدند.
علماء در مورد عدد رکعات نماز تراویح اختلاف نظر دارند، بعضی از احادیث دلالت می‌دهد که نماز تراویح همراه با وتر سیزده رکعت است و بعضی از مسلمین بیست و سه رکعت و بعضی دیگر بیشتر از آن را می‌خوانند، صحیح‌ترین روایت در این مورد روایت امام بخاری از ام المومنین عایشهلاست که از أم المؤمنین درباره کیفیت نماز پیامبرص در ماه مبارک رمضان سوال شد و فرمودند: پیامبرصدر رمضان و غیر رمضان از یازده رکعت بیشتر نمی‌خواندند، اما مهم به آرامی خواندن نماز تراویح و رعایت خشوع درآن است، مسلمانانِ اوایل نماز تراویح را بسیار طولانی می‌خواندند.
سائب ابن یزیدسمی‌گوید: قرائت امام به صدها آیه می‌رسید و تاجایی به طول می‌انجامید که با عصا می‌ایستادیم. و این خلاف چیزیست که امروزه مشاهده می‌کنیم، نماز تراویح را چنان به سرعت می‌خوانند که نه تنها سنت‌های نماز را به جا نمی‌آورند بلکه آرام‌گرفتن که از ارکان نماز است نیز ترک می‌شود. علماء رحمهم الله گفته‌اند: سرعت امام تا اندازه‌ای که جماعت نتواند سنن نماز را بجای آورد مکروه است چه رسد که امام رکن نماز را که ترک آن باعث بطلان نماز می‌شود نیز بجای نیاورد. پس سعی کنیم نماز تراویح را در مساجد برگذار کنیم که امام نماز را به آرامی و با آداب و سنن بجای می‌آورد و برای انجام این نماز پر برکت حریص باشیم و شبهای رمضان را به لغو و انجام کارهای بیهوده ضایع نکنیم.