فصل چهاردهم سخنان علماء

۱- نگاه شود به کلام ابن قیم/در «مفتاح دار السعاده» (۲/۱۳و ۱۸۷و ۲۱۵)، و در «التبیان فی أقسام حمله القرآن» صفحه‌: ۱۹۴، درباره این سخن خداوند: ﴿وَفِيٓ أَنفُسِكُمۡۚ أَفَلَا تُبۡصِرُونَ ٢١﴾[الذاریات: ۲۱] ترجمه: «و نیز در وجودتان [نشانه‏هایى است‏] آیا نمى‏نگرید؟».

الفصل: ۹۵.

۲- نگاه شود به کلام ابن حزم در «المحلی» (۱/۲۲۰) مسأله: ۲۷۰، و در «مراتب الإجماع» صفحه: ۱۵۷.

۳- نقلی از ابن حزم درباره‌ی اتفاق علماء در واجب بودن بلند کردن ریش و کوتاه کردن سیبیل، همانگونه که در مجله‌ی البحوث (۲۲/۱۰۹) آمده است.

۴- نگاه شود به کلام ابن تیمیه در «الاقتضاء» صفحه: ۵۳ و در «الفتاوی الکبری» (۱/۵۳) و در «الاختیارات» صفحه: ۶، همانگونه که در «الجامع» از رازحی صفحه: ۷۰ آمده است.

۵- نگاه شود به کلام سعدی در «الفتاوی السعدیه» صفحه: ۱۱۹.

۶- نگاه شود به کلام ابن عثمین در «مجموع الفتاوی» (۱۱/۱۲۳-۱۳۱) و در «شرح ریاض الصالحین» (۳/۳۶۱) (۱۲۰۳-۱۲۰۵).

۷- نگاه شود به فتاوای شیخ ابن باز (۴/۴۴۱-۴۴۴) و (۶/۴۷۲-۴۷۵) و (۸/۳۶۸-۳۸۰).

۸- نگاه شود به کلام شنقیطی در «أضواء البیان» (۴/۵۵۰-۵۵۱).

۹- نگاه شود به «الإبداع فی مضار الابتداع»، همانگونه که در کتاب رازحی صفحه: ۶۹ آمده است.

۱۰- نگاه شود به کلام آلبانی در «آداب الزفاف» صفحه: ۲۱۰ و «تمام المنه» صفحه: ۱۳۱و ۷۹-۸۳.

۱۱- نگاه شود به کلام شیخ مقبل در «إجابه السائل» صفحه: ۲۱۹.

۱۲- نگاه شود به کلام فوزان در «الإعلام بنقد کتاب الحلال والحرام».

۱۳- نگاه شود به تفسیر بغوی در تفسیر آیه: ﴿وَلَقَدۡ كَرَّمۡنَا بَنِيٓ ءَادَمَ﴾[الإسراء: ۷۰].

۱۴- نگاه شود به «فتاوی اللجنه» (۵/۱۲۹).

۱۵- نگاه شود به «المغنی» از ابن قدامه (۱۲/۱۱۷) چاپ الترکی، وقتی که می‌گوید: «و در موی ریش دیه وجود دارد؛ در صورتی که رشد نیابد».

۱۶- نووی در «ریاض الصالحین»، باب: فضل مسواک کردن و خصوصیت‌های فطرت: (بلند کردن ریش معنی آن می‌شود: ذره‌ای از آن کوتاه نشود).

۱۷- نقل حلبی در رساله‌اش که ابن عبدالبر در «التمهید» گفته است: «تراشیدن ریش حرام است و کسی آن را انجام نمی‌دهد بجز آن‌هائی که خود را به زنان شبیه می‌سازند».

۱۸- نگاه شود به «تیسیر العلام شرح عمده الأحکام» از بسام (۱/۷۴-۷۵).

۱۹- نگاه شود به «التمهید» از ابن عبدالبر(۲۴/۱۴۲-۱۴۶).

۲۰- نگاه شود به کلام شیخ زید مدخلی در «الأفنان الندیه» (۱/۱۱۴-۱۱۶).

۲۱- یاد کردن شیخ فوزان حفظه‌الله در کتاب «المخلص الفقهی» جزء دوم, کتاب: القصاص باب: مقادیر الدیات؛ دیه المنافع: «دیه اللحیه، دیه کامله».

۲۲- شیخ ابن باز/در «مجموع الفتاوی» خودش (۳۰/۱۳۹-۱۴۱): «تراشیدن ریش بدون شک گناه است, و به اسناد صحیح از رسول الله صآمده است که فرمود: «سیبیل‌های خود را کوتاه کنید و ریش‌های‌تان را بلند کنید و با مشرکین مخالفت ورزید» [۷]بر صحت حدیث اتفاق وجود دارد، و صفرمود: «سیبیل‌های خود را کوتاه کنید و ریش‌های خود را بلند کنید و با مشرکین مخالفت ورزید» [۸]، بخاری در صحیحش آن را تخریج کرده است، و صفرموده است: «سیبیل‌های خود را بگیرید و ریش‌های خود را رها کنید و با آتش‌پرستان مخالفت ورزید» [۹]، که مسلم آن را در صحیحش تخریج نموده است.

و این احادیث صحیحی است که اگر به معنای آن درست برخورد شود، بر این دلالت می‌کنند که ریش را باید بلند کرد و رها ساخت و ول کرد و همچنین حرام بودن تراشیدن و کوتاه نمودن آن را می‌رساند، و همچنین بر کوتاه کردن سیبیل و بلند نکردن آن نیز دلالت دارند. و ابو محمد ابن حزم گفته است: علماء بر فرض بودن بلند نمودن ریش و رها ساختن آن و همچنین بر فرض بودن کوتاه کردن سیبیل اتفاق نظر دارند. و بر هیچ شخص عاقل و هیچ مسلمانی جایز نیست تا به کسانی که ریش‌های خود را می‌تراشند به عنوان اسوه و شخص نمونه نگاه کند و باید دانست هر چقدر هم زیاد باشند تبعیت از آن‌ها شایسته نیست، خداوند تعالی می‌فرماید: ﴿وَإِن تُطِعۡ أَكۡثَرَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ﴾[الأنعام: ۱۱۶] ترجمه: «اگر از اکثریت کسانی که در زمین قرار دارند تبعیت کنی تو را از راه خداوند گمراه می‌سازند». و شخص مؤمن سعی و تلاش می‌کند تا از رسول الله صو صحابه‌ی بزرگوار ایشانسو به کسانی‌که از ایشان به نیکی تبعیت می‌کنند، درس گرفته و او را اسوه قرار دهند و هیچگاه کسی را که با راه آن‌ها مخالفت ورزیده برای اسوه بودن معتبر نمی‌دانند، خداوند سبحانه و تعالی می‌فرماید: ﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ﴾[الأحزاب: ۲۱] ترجمه: «همانا برای شما رسول الله را اسوه‌ی نیکویی قرار دادیم». و خداوند سبحان می‌فرماید: ﴿مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَ﴾[النساء: ۸۰] ترجمه: «هرکس از رسول اطاعت نماید همانا از خداوند اطاعت نموده است». و خداوند عزوجل می‌فرماید: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْ﴾[الحشر: ۷]. «هر آنچه را که رسول به شما رسانده است پس بگیریدش و از هر آنچه که شما را نهی فرموده اجتناب ورزید».

و باید دانست آیاتی که بدین معناست بسیار هستند، رسول الله صمی‌فرماید: «تمام امت من وارد بهشت می‌‌شوند بجز کسی‌که ابا ورزدم»، گفته شد: ای رسول الله! کسی‌که ابا می‌ورزد کیست؟ فرمود: کسی‌که از من اطاعت کند وارد بهشت می‌شود و کسی‌که از من نافرمانی کند همانا ابا ورزیده است» [۱۰]، بخاری در صحیحش آن را آورده است. از خداوند می‌خواهیم تا ما و تمامی مسلمین را هدایت فرموده و بر اتباع دینش و تمسک به سنت پیامبرش صاستوار گرداند و ما را از اطاعت هوای نفس و شیطان در امان بدارد.

[۷] بخاری در کتاب: اللباس، باب: کوتاه کردن ناخنها، شماره: ۵۸۹۲ و مسلم در کتاب: طهارت، باب: خصوصیات فطرت، شماره: ۲۵۹. [۸] بخاری کتاب: اللباس، باب: کوتاه کردن ناخنها، شماره: ۵۸۹۲. [۹] مسلم در کتاب: طهارت، باب: خصوصیان فطرت، شماره: ۲۶۰. [۱۰] بخاری در کتاب: الاعتصام بالکتاب و السنه، باب: الاقتداء بسنن رسول الله ص، شماره: ۷۲۸۰.