نماز مسافر
خداوند مى‌فرماید:
﴿يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ وَلِتُكۡمِلُواْ ٱلۡعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ ١٨٥﴾[البقرة: ۱۸۵]
«خداوند در حق شما آسانی مى‌خواهد، و در حق شما دشواری نمى‌خواهد، و تا شمارِ(روزه) را کامل کنید، و خداوند را به پاس آنکه هدایتتان کرد، بزرگ بدارید، باشد که سپاس بگزارید».
بلی، اسلام چنین است؛ هیچگاه کار دشواری بر عهده کسی نمى‌گذارد، مگر به اندازه استطاعت و توانایی شخص. او اوامری را که بداند در حد تواناییِ آنان نیست واجب نمى‌کند. از آنجایی که در سفر احتمال مشقت و سختی وجود داشت خداوند به دو چیز اجازه داده است:
۱ ـ قصر (شکستن یا کوتاه‌کردن) نماز: که نماز چـهار رکعتی به دو رکعت تخفیف مى‌یابد. پس اگر شما در سفر بودید باید نماز ظهر و عصر و عشا را به جای چهار رکعت، دو رکعت بخوانید؛ ولی نماز مغرب و صبح به حالت خود باقی مى‌مانند و در آنان قصر و تخفیفی نیست. قصر نماز، اجازه و هدیه‌ای است از طرف خـداونـد به بندگان متقی و پرهیزگارش. خـداوند دوست دارد که بنده همچنانکه واجبات او را انجام مى‌دهد، به موارد رخصت و تخفیف او نیز عمل نماید. هیچ فرقی در نوع وسیله سفر نیست، خواه سفر با خودرو، هواپیما، کشتی و قطار باشد، و یا با اسب و شتر و قاطر و چهارپایان، و یا با پای پیاده؛ به همه اینها سفر گفته مى‌شود و در هر صورت، نماز به صورت قصر (شکسته) خوانده مى‌شود؛
۲ ـ جمع بین دو نماز: برای مسافـر جـایز است[۵] که بین دو نماز در یک وقت جمع کند؛ یعنی نمازهای ظهر و عصر را با هم، و نمازهای مغرب و عشـا را با هم جمع مى‌کند. بدین صورت، هر دو نماز در یک وقت ادا مى‌شود، اما هر نماز، جدا از دیگری خوانده مى‌شود: اول نماز ظهر و بلافاصله نماز عصر را مى‌خواند، یا اول نماز مغرب و بعد از آن نماز عشا را ادا مى‌کند. البته باید به خاطر داشت که جمع بین نمازها، صرفاً به نماز ظهر با عصر، و نماز مغرب با عشا اختصاص دارد، بنابراین جمع‌کردن بین نماز صبح و نماز ظهر، و یا بین نماز عصر و نماز مغرب جایز نیست.
***
[۵] بعضى از علما و مذاهب اسـلامى، بنابر اجتهادات فقهى، جمع‌کردن بین نمازها را در سفر جایز نمی‌دانند. (مترجم)