خاتمه
در اینجا مواردی که الله أ، آنها را سبب حسن خاتمه قرار داده است مختصر ذکر می‌شود.
۱- ترس از خدا أدر هر حالت (پنهان، آشکارا)، تمسک و چنگ زدن به آنچه که رسول‌خدا جبرای آن مبعوث شده است:
قرآن و امور شرعی
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ١٠٢﴾[آل عمران: ۱۰۲]
«ای مسلمانان، از الله أبترسید آنچنان که باید و نمیرید مگر در حالی که مسلمان باشید».
بر تمامی بندگان لازم است که از معاصی و گناهان دوری کنند زیرا گناهان کبیره سبب هلاکت شخص قرار می‌گیرد. و گناهان صغیره هم با اصرار و تکرار کردن تبدیل به گناه کبیره می‌شود و کسی که آن را انجام دهد و به‌سوی خدا رجوع نکند و توبه و استغفار ننماید مثل گناه کبیره بر فکر وجودش غالب می‌شود و سبب هلاکت او در دنیاو آخرت می‌گردد. رسول‌خدا جفرمودند: «إِيَّاكُمْ وَمُحَقَّرَاتِ الذُّنُوبِ كَقَوْمٍ نَزَلُوا فِي بَطْنِ وَادٍ فَجَاءَ ذَا بِعُودٍ وَجَاءَ ذَا بِعُودٍ حَتَّى أَنْضَجُوا خُبْزَتَهُمْ وَإِنَّ مُحَقَّرَاتِ الذُّنُوبِ مَتَى يُؤْخَذْ بِهَا صَاحِبُهَا تُهْلِكْهُ». «پرهیز کنید از گناهان کوچک (صغیره) مانند قومی که در صحرایی فرود آیند. (اطراق کنند) و هر کدام یک چوب بیاورند (تا به آن آتشی روشن کنند) و نان‌شان را بپزند همانا گناهان کوچک هرگاه صاحب آن با آن مواخذ شود (این گناهان) او را هلاک می‌سازد یعنی چنانچه چوب‌های متفرق که در کنار هم سبب روشن شدن آتش می‌شود همچنین گناهان صغیره سبب هلاکت صاحب خود می‌شود».
۲- استمرار و مداومت بر ذکر الله أ: شخصی که بر ذکر خداوند أمداومت کند و هیچ‌گاه وجودش از یاد الهی غافل نباشد و در سکرات موت نیز با یاد او مشغول باشد و آخرین کلامی که بر زبان جاری می‌کند کلمه شهادتین یا ذکر الله باشد، بشارت رسول‌خدا جشامل حال او می‌شود: «مَنْ كَانَ آخِرُ كَلاَمِهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ دَخَلَ الْجَنَّةَ». «کسی که آخرین کلام و سخن او، کلمه شهادت باشد داخل جنت می‌شود».
سعید بن منصور از حسن سروایت می‌کند از رسول‌خدا جسؤال شد. چه عملی از همه اعمال افضل و بهتر است؟ در جواب رسول‌خدا جفرمودند:
«أن تَمُوتَ يوم تَمُوتَ وَلِسَانُكَ رَطْبٌ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ». «در حالی از این دنیا بروی که زبان تو با ذکر الله تر و تازه باشد».
اللهم اجعل خیر أعمـالنا خواتیمها، وخیر أیامها یوم لقائك، واجعلنا مع الذین أنعمت علیهم في جنتك وجوارك وصلی الله وسلم علی نبیّنا محمد وعلی آله وصحبه.
بار ال‌ها بهترین عمل ما را در روز خاتمه ما قرار بده، و بهترین روز را برای ما روز ملاقات خود قرار ده و ما را با آن گروهی که برایشان در جنت جوار خود انعام کردی حشر گردان و درود فراوان بر پیامبر و آل و اصحاب بفرست. (آمین).
پایان
۲٩/۱/۱۴۲۴ ه.ق مطابق با سال ۱۳۸۱