نگاهی گذرا به زندگانی یاران پیامبر ج
رنج‌ها و زحمت‌های یاران و اصحاب پیامبر جدر راه دعوت و تبلیغ اسلام در وقایع مختلف به گونه‌ای مختصر و در مناسبت‌های مختلف به تصویر کشیده شد. اما بهتر است آنان را به طور دقیق‌تر از دیدگاه قرآن بشناسیم و دیدگاه قرآن را نیز درباره‌ی آنان بررسی کنیم.
نگاهی گذرا به زندگی اصحاب و یاران رسول خدا، به روشنی نشان می‌دهد که آنان به حق، قابل مدح و ستایش اند و زندگانی سراسر افتخارشان می‌رساند که آنان برگزیدگان فرزندان آدم‌اند.
آنان از طرف پروردگار بهترین واژگان را از جانب پروردگار به خود اختصاص دادند؛ واژگانی زیبا و زیبنده همچون: فائزون، مُفْلِحُون وصادِقُن و... با وجود اینکه آنان از جانب اربابان و مالکان خویش به انواع تحقیرها و آزارها تهدید شدند، اما آنان با کمال صراحت و بدون هیچ‌گونه ترس و واهمه‌ای فریاد بر می‌آوردند. «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللّهُ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ» به این خاطر در قرآن کریم که معجزه‌ی جاوید است، از آنان به نیکی و خیر یاد می‌کند.
خداوند می‌فرماید:
﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِينَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ٧٤﴾[الأنفال: ۷۴].
«بی‌گمان کسانی که ایمان آورده اند و مهاجرت کرده‌اند و در راه خدا جهاد نموده‌اند و همچنین کسانی که پناه داد‌اند و یاری کرده‌اند، آنان مؤمنان حقیقی و واقعی هستند و برای آنان آمرزش و روزی شایسته (در بهشت جاویدان) است».
مقام و جایگاه مهاجران در اسلام، مقام و جایگاهی بسیار پر ارج است، هم خود پیامبر جو هم مسلمانان بعدی همه برای آن‌ها احترام خاصی قائل بودند؛ چرا که آنان به تمام زندگی خویش برای گسترش دعوت اسلام پشت پا زدند. بعضی جان خود را به خطر انداختند و بعضی مانند صهیب رومی از همه‌ی اموال خود چشم پوشیدند و جالب اینکه خود را در این معامله نیز برنده می‌دانستند.
اگر فداکاری آن مهاجران در آن روزها نبود، محیط خفقان بار مکه و عناصر شیطانی که بر آن حکومت می‌کردند، هرگز اجازه نمی‌دادند صدای اسلام به گوش کسی برسد و این صدا را برای همیشه در گلوی مؤمنان خفه می‌کردند؛ اما آنان نه تنها مکه را فتح نکردند، بلکه صدای اسلام را به گوش جهانیان رساندند.
مقام و جایگاه انصار نیز در اسلام مقامی برجسته است؛ چرا که آنان، پیامبرجو اصحابش را یاری و نصرت کردند و از بذل جان و مال و مسکن دریغ نمی‌کردند و اگر ایشان نمی‌بودند، کار تمام نمی‌شد و هجرت فایده‌ای نداشت.
آری، به خاطر زحمات و تلاش‌های گوناگون و بی‌دریغانه‌ی اصحاب و یاران رسول الله است که خداوند از آنان رضایت دائمی و ابدی خود را اعلام می‌دارد و در مورد آنان می‌فرماید:
﴿...رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ...﴾[التوبة: ۱۰۰].
«...خداوند از ایشان خشنود است و آنان نیز از خداوند خشنودند...».
خداوند از مهاجرین و انصار و به طور کلی از اصحاب پیامبر جراضی است و آن‌ها نیز از خداوند راضی هستند، رضایت خداوند از آنان به خاطر ایمان و اعمال صالحی است که انجام داده‌اند و خشنودی آن‌ها از خدا به خاطر پاداش‌های گوناگون و فوق‌العاده و پر اهمیتی است که به آن‌ها ارزانی داشته است؛ به عبارت دیگر آنچه خدا از آن‌ها خواسته است، انجام داده‌اند و آنچه آن‌ها از خدا خواسته‌اند، به آن‌ها ارزانی داشته است؛ بنابراین هم اصحاب و یاران پیامبر جاز خدا راضی هستند و هم خدا از آن‌ها راضی است.
به طور خلاصه می‌توان گفت که:
یاران و اصحاب پیامبر جدر راه حق و عدالت رنج‌ها و دشواری‌هایی تحمل کردند که دوری از نزدیکان و بستگان و یاری رساندن به دین خدا با شمار اندک و دشمن بسیار و پیشگامی در گرایش به اسلام و پاسخ مثبت به دعوت پیامبر گرامی اسلام جاز آن جمله بود و این راز موفقیت و برتری آنان بر دیگران است.
پس بر ما نیز لازم است از آنان به نیکی یاد نماییم و اگر غیر از این راه، راهی دیگر برگزیدیم، مورد خشم و غضب پروردگار قرار خواهیم گرفت.
«از خداوند توفیق روز افزون اسلام و مسلمین را خواسته و خواهانیم».
«والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته»
دوشنبه ۲۳ محرم ۱۴۲۵
برابر با ۲۵ اسفند ۱۳۸۲