مستحبات و سنت‌های روزه
روزه دارای مستحبات و سنت‌هایی است که رعایت آن‌ها برای روزه‌دار مستحب است:
۱- سحری خوردن: حضرت انسس از پیامبر ج روایت می‌کند که می‌فرماید: «سحری بخورید زیرا که در سحری خوردن برکت است» [۱۲].
* این سنت با لقمه‌ای نان و یا جرعه‌ای آب تحقق می‌یابد.
ابو سعید خدریس می‌گوید، رسول خدا ج فرمود: «سحری خوردن برکت است، پس آن را ترک نکنید اگرچه با نوشیدن جرعه‌ای آب باشد؛ زیرا خداوند و فرشتگانش برکسانی که سحری می‌خورند درود می‌فرستند» [۱۳].
* به تأخیر انداختن سحری مستحب است، حضرت زید بن ثابتس می‌فرماید: «ما همراه پیامبر ج سحری خوردیم، سپس برای نماز صبح بر خاستیم. (از زید پرسیده شد) فاصلۀ زمانی بین اذان و سحری چقدر بود؟ فرمود: به اندازه تلاوت۵۰ آیه بود» [۱۴].
* اگر شخصی در حال سحری خوردن، لقمه یا لیوان آب در دستش باشد و مؤذن اذان فجر بگوید، در این صورت می‌تواند آن لقمه را بخورد و لیوان آب را بنوشد، زیرا پیامبر ج فرموده است: «هرگاه یکی از شما صدای اذان را شنید در حالی که کاسه (غذا) در دستش است، تا زمانی که حاجت خود را برآورده نکرده آن را بر زمین نگذارد».
۲- تعجیل در افطار: پس از این‌که غروب آفتاب محقق گردید، مستحب است که روزه‌دار در افطار نمودن عجله و شتاب نماید. زیرا رسول خدا ج فرموده است: «مردم پیوسته در خیر و خوبی هستند تا زمانی که در افطار تعجیل و شتاب می‌نمایند» [۱۵].
۳- با رطب یا خرما افطار کردن، و اگر میسر نبود با آب، و در صورتی که آب در دسترس نداشته باشد با هر چیز حلالی که میسر شود افطار کند.
رسول الله ج فرموده است: «هرگاه یکی از شما خواست افطار کند. پس به‌وسیله خرما افطار کند، زیرا که برکت است. و اگر خرما نیابد آنگاه با آب افطار نماید زیرا آب پاکیزه است» [۱۶].
حضرت انسس می‌فرماید: «رسول الله ج قبل از این‌که نماز (مغرب)را بخواند با چند دانه رطب افطار می‌کردند. پس اگر رطب در دسترس نبود با خرما و اگر آنهم نبود، با چند جرعه آب افطار می‌کردند» [۱۷].
* یکی از حکمت‌های افطار کردن با رطب یا خرما اینست که شیرین می‌باشد، و شیرینی نیروی چشم را که به‌سبب روزه ضعیف شده تقویت می‌کند، همچنین از خواص خرما اینست که اگر بعد از خالی بودن معده تناول شود به هضم آن کمک می‌کند و در مورد آب باید گفت که باعث تازه و تر‌شدن کبد می‌شود چونکه در هنگام روزه مقداری خشک شده است.
۴- دعا به هنگام افطار: برای روزه‌دار مستحب است که این دعا را بخواند:
«ذَهَبَ الظَّمَأُ، وَابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ، وَثَبِّتِ الْأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ». «تشنگی رفت و رگ‌ها تر و سیراب شد و پاداش و اجر ثبت و محقق گردید، اگر خدا بخواهد» [۱۸].
* هنگام افطار، وقت اجابت دعا است و باید این وقت را غنیمت شمرد، عبدالله بن عمرو بن عاصب روایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: «برای روزه‌دار به هنگام افطار دعایی است که رد نمی‌شود» [۱۹].
********
[۱۲] امام بخاری (۱۹۲۳) و امام مسلم (۱۹۰۵). [۱۳] حدیث صحیح است، امام احمد (۳/۱۲). [۱۴] امام بخاری (۱۹۲۱) و مسلم (۱۰۶۷). [۱۵] امام بخاری (۱۹۵۷) و مسلم (۱۰۹۸) روایت كرده‌اند. [۱۶] حدیث صحیح است. امام ابوداود (۲۳۵۵) و ابن ماجه (۱۶۹۹). [۱۷] حدیث صحیح است. امام ابوداود (۲۳۵۶) و ترمذی (۶۹۶) روایت كرده‌اند. [۱۸] امام ابو داود (۲۳۵۷) از عبدالله بن عمر ب روایت كرده است كه پیامبر ج هنگامی كه افطار می‌كردند این دعا را می‌خواندند. [۱۹] ابن ماجه (۱۷۵۳) وحاكم (۱/۴۲۲).