کسانی که می‌توانند افطار کنند

۱- بیمار: خداوند متعال به شخص بیمار اجازه داده که (در صورتی که روزه باعث زیاد شدن یا طولانی شدن بیماریش شود، یا روزه برایش دشوار باشد) افطار کند، و هنگامی‌که بهبود یافت آن ایام را قضا نماید: ﴿فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۚ﴾ [البقرة: ۱۸۴].

اما بیماری که امید بهبودی و شفا را ندارد، روزه نگیرد و افطار کند و بجای هر روز از روزۀ رمضان به یک نفر مسکین غذا بدهد.

۲- مسافر: خداوند به شخص مسافر اجازه داده که روزه نگیرد، ﴿فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۚ﴾ [البقرة: ۱۸۴]. و همچنین پیامبر ج فرموده است: «روزه‌گرفتن در سفر از بِر و نیکی نیست» [۳۵].

پس افضل و بهتر اینست که انسان از اجازۀ خداوند استفاده نماید، ولی اگر شخصی روزه گرفت، روزه‌اش صحیح است.

۳- زنان باردار و شیرده: اگر خانم‌های باردار و شیرده ترس آسیب دیدن داشته باشند و نگران خود باشند در این صورت روزه نگیرند، و آن را قضا نمایند.

اما اگر نگرانی آن‌ها تنها برای فرزندانشان بود در این صورت علاوه از قضا فدیه نیز (که عبارت است از غذا دادن به یک نفر مستمند و مسکین) باید بپردازند.

۴- پیر مردان و پیر زنان: دین مبین اسلام به انسان‌های سالخورده، که اصلاً توانایی روزه گرفتن ندارند، اجازه داده روزه نگیرند و فدیه بپردازند، و برای هر روز به یک نفر مسکین غذا بدهند.

خداوند می‌فرماید: ﴿وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ طَعَامُ مِسۡكِينٖۖ﴾ [البقرة: ۱۸۴]. «و برکسانی که روزه برای آن‌ها طاقت فرسا ست و توان آن را ندارند.‌ واجب است فدیه بدهند که (عبارت است از) غذا دادن به یک مسکین است».

حضرت عبدالله ابن عباسب فرموده است: «این آیه منسوخ نیست، پیر مرد و پیر زن سال‌خورده که نمی‌توانند روزه بگیرند، به یک نفر مستمند غذا بدهند» [۳۶].

۵- خانم‌هایی که در عادت ماهیانه، یا نفاس هستند، باید روزه نگیرند، و بعد از رمضان قضا نمایند.

ام المومنین عایشهل می‌فرماید: «هرگاه به آن دچار می‌شدیم. به ما امر می‌شد که روزه را قضا کنیم، ولی به قضای نماز امر نمی‌شدیم» [۳۷].

********

[۳۵] «لَيْسَ مِنَ الْبِرِّ الصِّيَامُ فِي السَّفَرِ» امام بخاری (۱۹۴۶) و مسلم (۱۱۱۵). [۳۶] امام بخاری (۴۵۰۵). [۳۷] امام بخاری (۳۲۱) و مسلم (۳۳۵).