آخرين وصيت رسول اكرم جبه امتش، نماز بود

نماز، آخرین وصیتی است كه نبی اكرم جامتش را به آن، وصیت كرد. ام سلمهبمی‌گوید: یكی از آخرین وصیت های رسول الله جاین بود كه «الصَّلاةَ الصَّلاةَ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ حَتَّى جَعَلَ نَبِيُّ اللَّهِ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُلَجْلِجُهَا فِي صَدْرِهِ وَمَا يَفِيصُ بِهَا لِسَانُهُ» [۱۸].

۵- خداوند، اقامه كنندگان نماز و كسی را كه خانواده‌اش را بدان امر می‌كند ستوده است آنجایی كه می‌فرماید:

﴿وَٱذۡكُرۡ فِي ٱلۡكِتَٰبِ إِسۡمَٰعِيلَۚ إِنَّهُۥ كَانَصَادِقَ ٱلۡوَعۡدِ وَكَانَ رَسُولٗا نَّبِيّٗا ٥٤ وَكَانَ يَأۡمُرُ أَهۡلَهُۥ بِٱلصَّلَوٰةِوَٱلزَّكَوٰةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِۦ مَرۡضِيّٗا ٥٥﴾[مريم: ۵۴-۵۵].

«و در قران از اسماعیل یاد كن. او در وعده هایش راست، و پیامبر والا مقامی بود. وخانواده اش را همواره به خواندن نماز و دادن زكات، دستور می‌داد و نزد پروردگارش، مورد رضایت بود».

۶- خداوند، كسانی را كه تنبلی می‌كنند و نماز را ضایع می‌نمایند، مذمت نموده است. چنانچه می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَهُوَ خَٰدِعُهُمۡ وَإِذَا قَامُوٓاْ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ قَامُواْ كُسَالَىٰ يُرَآءُونَ ٱلنَّاسَ وَلَا يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ إِلَّا قَلِيلٗا ١٤٢﴾[النساء: ۱۴۲].

«همانا منافقان، خدا را فریب می‌دهند در حالی كه خداوند، آنان را فریب می‌دهد. و هنگامی كه برای نماز بر می‌خیزند با سستی و تنبلی، و برای نشان دادن مردم، نماز می‌خوانند. و خدا را فقط اندكی یاد‌ می‌كنند».

۷- بزرگ‌ترین ركن و ستون اسلام بعد از شهادتین، نماز است.

عبد الله بن عمر بمی‌گوید: نبی اكرم ‌جفرمود: «بُنِيَ الإِسْلامَ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لا‌إِلَهَ‌إِلا‌اللَّهُ وأنَّ مُحمَداً رَّسول الله وَإِقَامِ الصَّلاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ وَصِيَامِ رَمَضَانَ وَحَجِّ الْبَيْتِ» [۱۹]. «اساس اسلام بر پنج چیز بنا نهاده شده است. ۱ـ گواهی دادن بر اینكه هیچ معبودی بجز الله، وجود ندارد و محمدجفرستاده خداست. ۲ـ برپا داشتن نماز. ۳ـ پرداخت زكات. ۴ـ روزه ماه مبارک رمضان. ۵ـ حج بیت الله الحرام».

۸- یكی از اموری كه بر عظمت نماز دلالت می‌كند، اینست كه خداوند، آن را بواسطه جبرئیل و در زمین، فرض نگرداند بلكه بدون واسطه در شب معراج و بالای هفت آسمان، آن را فرض نمود.

۹- در ابتدا، پنجاه نماز، فرض شد. و این، خود، دلیلی است بر اینكه خداوند، نماز را بسیار

دوست دارد. آنگاه، خداوند آنقدر تخفیف داد تا اینكه در نهایت، پنج نماز در شبانه روز بر بندگانش، فرض نمود. و این نمازها اگرچه عملاً پنج تا هستند ولی در ترازوی اعمال انسان، پنجاه نماز بحساب می‌آیند. و این، جایگاه بلند نماز را می‌رساند.

۱۰- و از آنجا كه نماز از اهمیت بسیار والایی برخوردار است، خداوند اعمال رستگاران را با نماز آغاز نموده و با نماز به پایان رسانیده است چنانكه می‌فرماید:

﴿قَدۡ أَفۡلَحَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ١ ٱلَّذِينَ هُمۡ فِي صَلَاتِهِمۡ خَٰشِعُونَ ٢ وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَنِ ٱللَّغۡوِ مُعۡرِضُونَ ٣ وَٱلَّذِينَ هُمۡ لِلزَّكَوٰةِ فَٰعِلُونَ ٤ وَٱلَّذِينَ هُمۡ لِفُرُوجِهِمۡ حَٰفِظُونَ ٥ إِلَّا عَلَىٰٓ أَزۡوَٰجِهِمۡ أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُمۡ فَإِنَّهُمۡ غَيۡرُ مَلُومِينَ ٦ فَمَنِ ٱبۡتَغَىٰ وَرَآءَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡعَادُونَ ٧ وَٱلَّذِينَ هُمۡ لِأَمَٰنَٰتِهِمۡ وَعَهۡدِهِمۡ رَٰعُونَ ٨ وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَلَىٰ صَلَوَٰتِهِمۡ يُحَافِظُونَ ٩﴾[المؤمنون: ۱-۹].

«همانا مؤمنان، رستگار شدند. آن كسانی كه در نمازشان، خشوع دارند، و از كارهای بیهوده، روی می‌گردانند، زكات اموالشان را می‌پردازند و شرمگاهایشان را حفاظت ‌‌می‌كنند بجز همسران و كنیزان خود. كه در این صورت، قابل سرزنش نیستند. و كسانی كه غیر از این را دنبال كنند، آنان تجاوزكارند.ـ همچنین مؤمنان رستگارـ كسانی هستند كه امانت دارند و به عهد و پیمان خود، وفا می‌كنند و از نمازهایشان محافظت می‌كنند».

۱۱- خداوند به نبی اكرم جو پیروانش دستور داده است كه خانواده های خود را به خواندن نماز، امر كنند:

﴿وَأۡمُرۡ أَهۡلَكَ بِٱلصَّلَوٰةِ وَٱصۡطَبِرۡ عَلَيۡهَاۖ لَا نَسۡ‍َٔلُكَ رِزۡقٗاۖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكَۗ وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلتَّقۡوَىٰ ١٣٢﴾[طه: ۱۳۲].

«خانواده‌ات را به خواندن نماز، امر كن و خود نيز بر خواندن آن، استقامت كن. ما از تو روزی نمی‌خواهيم بلكه ما به تو روزی می‌دهيم و سر‌انجام از آن پرهيزگاری است».

عبد الله بن عمر سمی‌گوبد: نبی اكرم جفرمود: «مُرُوا أَوْلادَكُمْ بِالصَّلَاةِ وَهُمْ أَبْنَاءُ سَبْعِ سِنِينَ وَاضْرِبُوهُمْ عَلَيْهَا وَهُمْ أَبْنَاءُ عَشْرٍ وَفَرِّقُوا بَيْنَهُمْ فِي الْمَضَاجِع» [۲۰]. «فرزندانتان را در سن هفت سالگی، به خواندن نماز وادار كنید و در ده سالگی، آنها را بخاطر نماز، تنبیه كنید و محل خواب آنها را جدا كنید».

۱۲- به كسی كه خواب بیفتد و یا نمازی را فراموش كند، دستور داده شده است تا قضای آن را بجای آورد. و این، اهمیت نماز را می‌رساند. انس بن مالک سمی‌گوید: نبی اكرم‌جفرمود: «مَنْ نَسِيَ صَلاةً فَلْيُصَلهاِ إِذَا ذَكَرَهَا لا كَفَّارَةَ لَهَا إِلا ذَلِكَ». «هر كس نمازی را فراموش كرد، هنگامی كه بیادش آمد، آن را بخواند. زیرا نماز، كفاره‌ای جز این (قضا آوردن) ندارد».

و در روایتی از صحیح مسلم، چنین آمده است كه رسول اكرم فرمود: «مَنْ نَسِيَ صَلَاةً أَوْ نَامَ عَنْهَا فَكَفَّارَتُهَا أَنْ يُصَلِّيَهَا إِذَا ذَكَرَهَا» [۲۱]. «هر كس نمازی را فراموش كرد یا خواب رفت، كفاره‌اش اینست كه هنگام یاد آمدن (یا بیدار شدن) آن را بخواند».

همچنین، كسی كه سه روز یا كمتر، بی‌هوش شود، حكم كسی را دارد كه خواب رفته باشد (بعد از اینكه به هوش آمد، نمازهای فوت شده را بخواند) و این مطلب از عمار، عمران بن حصین و سمره بن جندب شروایت شده است [۲۲].

ولی اگر دوران بیهوشی، بیشتر از سه روز باشد، قضا آوردن نمازهای فوت شده، لازم نیست زیرا شخصی كه بیشتر از سه روز بیهوش شود، در زوال عقل به انسانی كه دیوانه است شباهت دارد. و الله اعلم [۲۳].

[۱۸] احمد (۶/۲۹۰، ۳۱۱، ۳۲۱) و آلبانی در إرواء القلیل (۷/۲۳۸) آن را صحیح دانسته است. [۱۹] بخاری (۸) و مسلم (۱۶). [۲۰] ابوداوود (۴۹۵) و احمد (۲/۱۸۰، ۱۸۷) و آلبانی آن را در ارواء القلیل (۲/۷و ۱/۲۶۶) صحیح دانسته است. [۲۱] روایت بخاری (۵۹۷) و مسلم (۶۴۸). [۲۲] الشرح الكبیر ابن قدامه (۳/۸) و المغنی (۲/۵۰ ـ ۵۲). [۲۳] نگا مجموع الفتاوا شیخ عبد ا لعزیز بن عبد الله (۲/۴۵۷).