فضيلت نماز

۱- نماز، انسان را اطز كارهای زشت و ناپسند، باز می‌دارد. خداوند می‌فرماید:

﴿ٱتۡلُ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَۖ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۗ وَلَذِكۡرُ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تَصۡنَعُونَ ٤٥﴾[العنكبوت: ۴۵].

«ای پیامبر! بخوان آنچه را كه از قرآن به تو وحی شده است و نماز را بر پای دار. همانا نماز، انسان را از كارهای زشت و ناپسند، باز می‌دارد. و یاد خداـ از همه چیزـ والاتر است و خداوند می‌داند كه شما چه كارهایی را انجام می‌دهید».

۲- نماز، بعد از شهادتین، بهترین عمل، شمرده می‌شود. عبدالله بن مسعود سمی‌گوید: از رسول خدا جپرسیدم: كدام عمل، بهتر است؟ فرمود: «نمازی كه در وقتش خوانده شود». پرسیدم: بعد از آن، كدام عمل، بهتر است؟ فرمود: «نیكی به پدر و مادر» پرسیدم: پس از آن كدام عمل، بهتر است؟ فرمود: «جهاد در راه خدا» [۳۳].

۳- گناهان را شستشو می‌دهد. جابر بن عبدالله سمی‌گوید: رسول الله جفرمود: «مَثَلُ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ كَمَثَلِ نَهْرٍ جَارٍ غَمْرٍ عَلَى بَابِ أَحَدِكُمْ يَغْتَسِلُ مِنْهُ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسَ مَرَّات» [۳۴]. «مثال نمازهای پنج‌گانه مانند اینست كه نهر پر آبی، مقابل درب خانه یكی از شما جریان داشته باشد و شما روزانه، پنج مرتبه در آن، غسل نماید». پس همانطور كه هر كس، روزانه پنج بار غسل كند، چركی بر بدنش باقی نمی‌ماند، آن كس كه روزانه پنج بار نماز بخواند، گناهی برایش باقی نمی‌ماند. (مترجم)

۴- نماز، باعث كفاره گناهان می‌شود. ‌ابوهریره‌سمی‌گوید: رسول الله جفرمود:

«الصَّلَوَاتِ الْخَمْسُ وَالْجُمْعَةُ إِلَى الْجُمْعَةِ وَرَمَضَانُ إِلَى رَمَضَانَ مُكَفِّرَاتٌ لِمَا بَيْنَهُنَّ مَا اجْتُنِبَتِ الْكَبَائِرُ» [۳۵]. «نمازهای پنج گانه و جمعه تا جمعه دیگر و رمضان تا رمضان دیگر باعث كفاره گناهانی می‌شود كه حد فاصل آنها انجام گرفته است. البته گناهان كبیره از این قاعده مستثنی هستند (و نیاز به توبه دارند)».

۵- نماز، در دنیا و آخرت، برای نمازگزار، نور است. عبدالله بن عمر بمی‌گوید: روزی رسول اكرم جسخن از نماز بمیان آورد و فرمود: «مَنْ حَافَظَ عَلَيْهَا كَانَتْ لَهُ نُورًا وَبُرْهَانًا وَنَجَاةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمَنْ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهَا لَمْ يَكُنْ لَهُ نُورٌ وَلَا بُرْهَانٌ وَلا نَجَاةٌ وَكَانَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ قَارُونَ وَفِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَأُبَيِّ بْنِ خَلَفٍ» [۳۶]. «هر كس كه از نمازش محافظت كند (پایبند آن باشد) روز قیامت، برایش نور و حجت و نجات خواهد بود. و هر كس از آن محافظت نكند، روز قیامت، برایش نور و حجت و نجاتی نخواهد بود و با قارون، فرعون، هامان و ابی بن خلف، حشر خواهد شد».

و در حدیث ابومالک اشعری سآمده است كه رسول خدا جفرمود: «نماز، نور است» [۳۷]. و در حدیث بریده جآمده است كه نبی اكرم جفرمود: «بَشِّرِ الْمَشَّائِينَ فِي الظُّلَمِ إِلَى الْمَسَاجِدِ بِالنُّورِ التَّامِّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» [۳۸]. یعنی: «كسانی را كه در تاریكی ها به مساجد می‌روند، به نوری كامل در روز قیامت، مژده ده».

۶- خداوند به وسیله نماز، به انسان رفع درجه، عنایت می‌كند و گناهانش را می‌بخشد. ثوبان سمی‌گوید: نبی اكرم جخطاب به من فرمود: «عَلَيْكَ بِكَثْرَةِ السُّجُودِ لِلَّهِ فَإِنَّكَ لا تَسْجُدُ لِلَّهِ سَجْدَةً إِلا رَفَعَكَ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً وَحَطَّ عَنْكَ بِهَا خَطِيئَةً» [۳۹]. یعنی: «بسیار، سجده كن زیرا خداوند با هر سجده، یک درجه به تو عنایت می‌كند و یک گناه، از تو محو می‌گرداند».

۷- نماز، یكی از بزرگترین عوامل مرافقت نبی‌اكرم جدر بهشت است. ربیعه بن كعب اسلمی سمی‌گوید: با رسول اكرم جبیتوته می‌كردم، شبی، آب وضو و آنچه را كه مورد نیاز رسول اكرم جبود، برایش آوردم. آنحضرت جبه من گفت: «بخواه». گفتم: همراهی تو را در بهشت می‌خواهم. فرمود: «آیا خواسته دیگری هم داری»؟ گفتم: خواسته‌ام همین است. آنحضرت جفرمود: «پس با كثرت سجده، مرا یاری كن» [۴۰]. (تا برایت شفاعت كنم)

۸- رفتن برای نماز، باعث نوشته شدن حسنات، رفع درجات و ریختن گناهان می‌گردد. ابوهریره جمی‌گوید: رسول الله جفرمود: «مَنْ تَطَهَّرَ فِي بَيْتِهِ ثُمَّ مَشَى إِلَى بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللَّهِ لِيَقْضِيَ فَرِيضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ كَانَتْ خَطْوَتَاهُ إِحْدَاهُمَا تَحُطُّ خَطِيئَةً وَالْأُخْرَى تَرْفَعُ دَرَجَةً» [۴۱]. یعنی: «هر كس، در خانه اش طهارت نماید. سپس، بسوی یكی از خانه های خدا (مساجد) برود تا فرضی از فرایض خدا را ادا كند، با یک گام، گناهی از او می‌ریزد و با گام دیگر، درجه‌ای به درجاتش افزوده می‌شود».

و در حدیثی دیگر آمده است كه آنحضرت جفرمود: «إِذَا تَوَضَّأَ أَحَدُكُمْ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ ثُمَّ خَرَجَ إِلَى الصَّلاةِ لَمْ يَرْفَعْ قَدَمَهُ الْيُمْنَى إِلا كَتَبَ وَجَلَّ لَهُ حَسَنَةً وَلَمْ يَضَعْ قَدَمَهُ الْيُسْرَى إِلا حَطَّ عَنْهُ سَيِّئَةً» [۴۲]. یعنی: «هر یک از شما خوب وضو بگیرد. سپس بسوی مسجد، بیرون برود. هنگامی كه قدم راستش را بر می‌دارد، یک نیكی برایش نوشته می‌شود و هنگامی كه قدم چپش را به زمین می‌گذارد، یک گناه از گناهانش، نابود می‌شود».

۹- رفت و آمد به مسجد باعث تدارک ضیافت، در بهشت می‌گردد. ابوهریره سمی‌‌گوید: نبی اكرم جفرمود: «مَنْ غَدَا إِلَى الْمَسْجِدِ أَوْ رَاحَ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ فِي الْجَنَّةِ نُزُلا كُلَّمَا غَدَا أَوْ رَاحَ» [۴۳]. «هر كس به مسجد، رفت و آمد كند، خداوند، برای هر رفت و آمد و برگشتن، ضیافتی در بهشت، تدارک می‌بیند».

۱۰ـ گناهانی كه از یک نماز تا نماز دیگر، انجام می‌گیرد، بوسیله نماز، بخشیده می‌شود. عثمان‌سمی‌گوید: شنیدم كه رسول الله جفرمود: «لا‌يَتَوَضَّأُ رَجُلٌ ‌مُسْلِمٌ فَيُحْسِنُ الْوُضُوءَ فَيُصَلِّي صَلاةً إِلا‌غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا بَيْنَهُ ‌وَبَيْنَ الصَّلاةِ الَّتِي تَلِيهَا» [۴۴]. «هر فرد مسلمانی كه خوب وضو بگیرد و نمازی بخواند، خداوند، گناهانی را كه از این نماز تا نماز بعدی، انجام می‌گیرد، می‌بخشد».

۱۱- نماز، باعث كفاره گناهان گذشته می‌شود. عثمان بن عفان ‌سمی‌گوید: شنیدم كه رسول الله جفرمود: «مَا مِنِ امْرِئٍ مُسْلِمٍ تَحْضُرُهُ صَلاةٌ مَكْتُوبَةٌ فَيُحْسِنُ وُضُوءَهَا وَخُشُوعَهَا وَرُكُوعَهَا إِلا كَانَتْ كَفَّارَةً لِمَا قَبْلَهَا مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ يُؤْتِ كَبِيرَةً وَذَلِكَ الدَّهْرَ كُلَّه» [۴۵]. یعنی: «هر فرد مسلمانی كه نماز فرضی را در یابد و برای آن، خوب وضو بگیرد و خشوع آن را بخوبی رعایت كند و ركوعش را هم درست انجام دهد، این نماز، باعث كفاره گناهان گذشته‌اش می‌شود. البته بجز گناهان كبیره. (نیاز به توبه دارند) و تمام عمر اینگونه است».

۱۲- تا زمانی كه نمازگزار بر مصلایش نشسته باشد، فرشتگان برایش دعا می‌كنند و تا وقتی كه بخاطر نماز نشسته باشد، گویا مشغول نماز خواندن است.

ابوهریره سمی‌گوید: رسول الله جفرمود: «صَلاةُ الرَّجُلِ فِي جَمَاعَةٍ تَزِيدُ عَلَى صَلاتِهِ فِي بَيْتِهِ وَصَلاتِهِ فِي سُوقِهِ بِضْعًا وَعِشْرِينَ دَرَجَةً وَذَلِكَ أَنَّ أَحَدَهُمْ إِذَا تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ ثُمَّ أَتَى الْمَسْجِدَ لا يَنْهَزُهُ إِلا الصَّلاةُ لا يُرِيدُ إِلا الصَّلاةَ فَلَمْ يَخْطُ خَطْوَةً إِلا رُفِعَ لَهُ بِهَا دَرَجَةٌ وَحُطَّ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةٌ حَتَّى يَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَإِذَا دَخَلَ الْمَسْجِدَ كَانَ فِي الصَّلاةِ مَا كَانَتِ الصَّلاةُ هِيَ تَحْبِسُهُ وَالْمَلائِكَةُ يُصَلُّونَ عَلَى أَحَدِكُمْ مَا دَامَ فِي مَجْلِسِهِ الَّذِي صَلَّى فِيهِ يَقُولُونَ اللَّهُمَّ ارْحَمْهُ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ اللَّهُمَّ تُبْ عَلَيْهِ مَا لَمْ يُؤْذِ فِيهِ مَا لَمْ يُحْدِثْ فِيهِ» [۴۶]. «نمازی را كه شخص، با جماعت، ادا می‌كند بر نمازی كه در خانه و یا بازار می‌خواند، بیست و اندی درجه، برتری دارد. بخاطر اینكه اگر شخص، خوب وضو بگیرد. سپس، به مسجد برود و هیچگونه انگیزه و هدفی بجز نماز نداشته باشد، با هر گامی كه بر می‌دارد، یک درجه به درجاتش، افزوده می‌شود و یک گناه از گناهانش، كم می‌گردد تا اینكه وارد مسجد شود. پس از ورود به مسجد تا زمانی كه بخاطر نماز، آنجا نشسته باشد، فرشتگان برایش دعا می‌كنند و می‌گویند: خدایا! به او رحم كن، خدایا! او را بیامرز، خدایا! توبه‌اش را بپذیر».

۱۳- انتظار كشیدن برای نماز، جهاد در راه خدا، شمرده می‌شود. ابوهریره ‌سمی‌گوید: رسول الله جفرمود:

«أَلا أَدُلُّكُمْ عَلَى مَا يَمْحُو اللَّهُ بِهِ الْخَطَايَا وَيَرْفَعُ بِهِ الدَّرَجَاتِ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ عَلَى الْمَكَارِهِ وَكَثْرَةُ الْخُطَا إِلَى الْمَسَاجِدِ وَانْتِظَارُ الصَّلاةِ بَعْدَ الصَّلاةِ فَذَلِكُمُ الرِّبَاطُ فَذَلِكُمُ الرِّبَاط» [۴۷]. «آیا شما را به چیزی، راهنمایی نكنم كه خداوند بوسیله آن، گناهان شما را نابود می‌كند و به درجات شما می‌افزاید؟ صحابه گفتند: بلی ای رسول خدا. فرمود: كامل نمودن وضو هنگام مشكلات، زیاد، قدم برداشتن بسوی مساجد و انتظار نماز بعدی پس از هر نماز. پس اینست جهاد، اینست جهاد».

۱۴- پاداش كسی كه برای نماز، بیرون می‌رود، مانند پاداش كسی است كه برای حج، احرام بسته است. ابوامامه سمی‌گوید: رسول خدا جفرمود: «كسی كه ظهارت كند و برای ادای نماز فرض از خانه‌اش، بیرون برود، مانند پاداش كسی است كه برای حج، احرام بسته است. و پاداش كسی كه برای نوافل چاشت، بیرون برود و فقط، بخاطر آن، خسته شود، مانند پاداش كسی است كه عمره ای انجام داده است. و نمازی كه پس از نماز دیگر، خوانده شود و در میان آنها، كار بیهوده‌ای، انجام نگیرد، در علیین (نزد‌ خداوند) ثبت می‌گردد».

۱۵ـ پاداش هر اهل نمازی كه نماز از دستش برود، مانند پاداش كسی است كه در نماز (جماعت)، حضور پیدا كرده است. ابوهریره سمی‌گوید: نبی‌اكرم جفرمود: «مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ وُضُوءَهُ ثُمَّ رَاحَ فَوَجَدَ النَّاسَ قَدْ صَلَّوْا أَعْطاهُ اللَّهُ مِثْلَ أَجْرِ مَنْ صَلاهَا وَحَضَرَهَا لا يَنْقُصُ ذَلِكَ مِنْ أَجْرِهِمْ شَيْئًا» [۴۸]. «هر كس، خوب وضو بگیرد. سپس، برود و ببیند كه مردم نماز (جماعت) خوانده‌اند، خداوند به او مانند كسی پاداش می‌دهد كه در نماز حضور یافته و آن را ادا كرده است بدون اینكه چیزی از اجر آنها كاسته شود».

۱۶- هرگاه شخص، وضو بگیرد و برای ادای نماز، بیرون رود‌تا زمانیكه بر می‌گردد، در حال‌خواندن نماز، بحساب می‌آید‌و رفت و برگشت او، برایش نوشته می‌شود. ابوهریره‌سمی‌گوید: رسول‌خدا جفرمود: «إِذا تَوضَأ أحَدَكُم في بيته ثٌم أتي المَسجِد كان فِي صَلاة حَتي يَرجِع فَلا يَقٌل: هَكَذا وَ شَبكَ بَينَ أصَابه» [۴۹]. «هرگاه یكی از شما در خانه‌اش، وضو بگیرد، سپس، به مسجد برود تا زمانی كه برگردد، در نماز بسر می‌برد. پس اینگونه نكند. و انگشتان دستهایش را تو در تو نمود».

و در روایتی دیگر، ابوهریره سمی‌گوید: رسول الله جفرمود: «مَن حيِنَ يَخرٌج مِن مَنزِله إِلي مَسجِدي فَرِجل تَكتٌب حَسَنَة وَ رِجلٌ تحطُّ سَيّئه حَتي يَرجِع» [۵۰]. «از زمانی كه یكی از شما از منزلش بسوی مسجد من، بیرون می‌آید، یک گامش، نیكی نوشته می‌شود و گام دیگرش، باعث بخشیده شدن گناهی می‌گردد تا زمانیكه مراجعت نماید».

[۳۳] بخاری (۷۵۳۴) و مسلم (۸۵). [۳۴] مسلم (۶۶۸). [۳۵] مسلم (۲۳۳). [۳۶] امام احمد در مسندش(۲/۱۶۹) و دارمی (۲/۳۰۱). و امام منذری در كتاب الترغیب والتهریب می‌گوید: ا مام احمد آن را با سند خوب روایت نموده است. [۳۷] مسلم (۲۲۳). [۳۸] ابوداوود (۵۶۱) و ترمدی (۲۲۳) و آلبانی در مشكاه (۱/۲۲۴) آن را صحیح دانسته است چون شواهد زیادی دارد. [۳۹] مسلم (۴۸۸). [۴۰] مسلم (۴۸۸). [۴۱] مسلم (۶۶۶). [۴۲] ابوداوود (۵۶۳). [۴۳] بخاری (۶۶۲) و مسلم (۶۶۹) . [۴۴] مسلم (۲۲۷). [۴۵] مسلم (۲۲۸). [۴۶] بخاری (۲۱۲۹) و مسلم (۶۴۹). [۴۷] مسلم (۲۵۱). [۴۸] ابوداوود (۵۶۴) و نگا صحیح سنن ابوداوود (۱/۱۳۱). [۴۹] صحیح ابن خزیمه (۱/۲۲۹) و حاكم(۱/۲۰۶) با تصحیح حاكم و موافقت ذهبی و نگا صحیح ترغیب و ترهیب (۱/۱۱۸) تألیف آلبانی. [۵۰] صحیح ابن حبان (۱۶۲۰) و نسائی (۲/۴۲) و حاكم (۱/۲۱۷) با تصحیح حاكم و موافقت ذهبی و تصحیح آلبانی در صحیح ترغیب و ترهیب (۱/۱۲۱).