ریشه و اساس وهّابیت

وهّابیت درقرن دوّم هجری قمری توسط شخصی بنام عبدالوهّاب بن عبدالرحمن بن رستم خوارجی أباضی در شمال أفریقا و اندلس ظهور کرد، این شخص گروهی را تشکیل داد که آن را مسمّی به وهّابی نمودند، خود و پیروانش عقاید مزخرفی داشتند، خیلی از احکام دینی را زیر پا نموده و لغو کردند، این گروه با اهل سنت تفاوت داشتند، از آنجائی که این گروه از أفریقا پا فراتر نگذاشت، بناءً این مطالب را می‌توان از کتب تاریخ اهل مغرب جستجو نمود، بعنوان مثال: «۱ـ الفرق الإسلامية في شمال أفريقا «صفحة ۲۵۰» ۲ـ تاريخ شمال أفريقا ـ جلد ۲ صفحات ۴۰ الى ۵۰ ـ ۳ ـ المغرب الكبير، العصرالعباسي «۴/۵۵۱ و ۵۵۲». به هرحال، این اساس و بنیاد این گروه ضالّه می‌باشد.

در اینجا نکتۀ دیگری را هم خوب است اضافه نمایم، و آن اینکه همچنان که قبلاً یادآوری نمودیم در جامعۀ ما وهّابیت را بسوی شیخ محمدبن عبدالوهّاب/إرجاع می‌نمایند، و یا اینکه به شیخ الاسلام ابن تیمیه/نسبت می‌دهند، درحالی که اگر اندکی تأمّل صورت گیرد، دانسته خواهد شد که این یک افتراء محض است؛ شاید کسی سؤال نماید که شما از کجا با این جدّیت کامل این موضوع را ردّ می‌نمائید؟

جواب از دو طریق است: ۱ـ همچنان که قبلاً بیان کردیم بانی وهّابیت کسی دیگری است ۲ـ آنچه در بعضی از کتب اهل مغرب است وقتی که دیده می‌شود این دروغ را افشاء می‌نماید، بعنوان مثال: آنچه را احمدبن محمد الونشریسی/درکتابش «المعيار المعرب في فتاوى أهل المغرب (۱۱ / ۱۶۸)» آورده است ذکر می‌نمایم، وی می‌نویسد: از شیخ علی بن محمد اللخمی/دربارۀ مردم سرزمینی که وهّابیان برای آن‌ها مسجدی ساخته‌اند، سؤال شد که حکم نمازخواندن در آن مسجد چیست؟ (سؤال در کتاب المعیار به شکل گسترده‌تری مطرح شده است) شیخ اللخمی/در جواب چنین می‌گوید: «این فرقه از خوارج، گمراه و کافر هستند، خداوند ریشۀ آن‌ها را از زمین برکند؛ باید مسجد ویران شود و آنان از سرزمین مسلمانان دور گردند». حال اصل سخن اینجاست که شیخ الونشریسی/درسال ۹۱۴ هـ ق از دنیا رفته است و شیخ اللخمی/درسال ۴۷۸ هـ ق دنیا را و داع گفته است، ولی شیخ الاسلام ابن تیمیه/درسال ۷۲۸ هـ ق دارفانی را ترک کرده است و شیخ محمدبن عبدالوهّاب/در سال ۱۲۰۶ از دنیا رخت سفر بربسته است؛ یعنی اینکه شیخ اللخمی/(فتوی‌دهنده) ۲۵۰ سال قبل از شیخ الاسلام/فوت نموده‌است، و تفاوت تاریخی بین شیخ محمدبن عبدالوهّاب/و شیخ الونشریسی/۲۹۲ سال و تفاوت زمانی شیخ محمدبن عبدالوهّاب/باشیخ اللخمی/۷۲۸ سال بوده‌است؛ حال سؤال اینجاست که آیا شیخ الونشریسی/و شیخ اللخمی/غیب می‌دانستند که چندین قرن بعد از خودرا فتوی بدهند؟ هرگز چنین چیزی قابل قبول نیست؛ بناءً در اخیر نتیجه می‌گیریم که نسبت وهّابیت بسوی شیخ محمدبن عبدالوهّاب/و شیخ الاسلام ابن تیمیه/کاملاً غلط و مخالف باعقل و تاریخ می‌‌باشد، بلکه وهّابیت همان روشی است که عبدالوهّاب رستمی آن را پایه گذاری نمود [۳].

[۳] با تلخیص، تعلیق و تحقیق برگرفته شده ازکتاب «تصحیح اشتباه تاریخی دربارۀ وهّابیت» تألیف: دکتر محمد بن سعد الشویعر، و مترجم: إسحاق بن عبدالله دبیری چاپ سال ۱۴۲۸ ـ ۱۳۸۶.