تاریخ آل و اصحاب را چگونه بخوانیم؟

فهرست کتاب

٧- کتاب «السقیفه» عبدالعزیز جوهری

٧- کتاب «السقیفه» عبدالعزیز جوهری

و این کتاب ساقط و بی‌ارزش است و به چند دلیل اعتبار و وزنی ندارد:

۱- مؤلف آن مجهول الحال است و در کتاب‌های جرح و تعدیل هیچ تزکیه و تائیدی در مورد او نیامده است، جز آنچه ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغة او را تزکیه کرده است، و قبلاً ما در مورد وضعیت ابن ابی الحدید توضیح دادیم که او از اهل درایت و اثر نیست و تزکیه و تائید او اعتباری ندارد، خوئی با رد تائید ابن ابی الحدید می‌گوید: «ثقه‌بودن او – جوهری – ثابت نیست چون تائید و تزکیه‌ی ابن ابی الحدید اعتباری ندارد» [۸۳].

و آنچه یقین ما را در مورد مجهول الحال بودن جوهری بیشتر می‌نماید، کاری است که طوسی در «الفهرسة» کرده که جوهری را نام برده و گفته که کتاب السقیفه مال اوست. اما وقتی به مقدمه‌ی طوسی که برای کتابش «الفهرسة» نوشته است مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که می‌گوید: «هرگاه هر یکی از مصنفین و اصحاب اصول را ذکر کردم باید آنچه از جرح و تعدیل در مورد او گفته شده را بیان کنم، و توضیح دهم که آیا این جرح و تعدیل بر روایت او بر می‌گردد یا نه» [۸۴].

و طوسی وقتی او را نام برده در مورد او جرح یا تعدیلی ذکر نکرده است و این نشانه‌ی مجهول‌بودن اوست [۸۵].

اعتبار دوم: وقتی کتاب السقیفه را ورق می‌زنیم می‌بینیم که مؤلف روایت‌های منکر و اقوالی را ذکر می‌کند که هیچکسی غیر از او آن را نقل نکرده است، و این امر ما را در مورد کتاب و به خصوص مؤلفش دچار شک و تردید می‌نماید، و او هم از مرحله‌ی بسیار مهمی سخن می‌گوید که در مورد آن مرحله‌ی زمانی هیچ سخنی جز با دلائل واضح و روشن پذیرفته نیست.

اعتبار سوم: این که بیشتر اسانید و راویان کتاب السقیفه ضعیف اند، و راویان ناشناخته و ضعیف وجود دارد، به عنوان مثال جوهری می‌گوید: «احمد بن اسحاق بن صالح از احمد بن سیار از سعید انصاری و او از افراد خود روایت می‌کند». احمد بن اسحاق کیست؟ نمی‌دانیم!!

افراد و راویان سعید چه کسانی هستند، الله أعلم [۸۶]؟

[۸۳] معجم رجال الحدیث، خوئی ۲ / ۱۴۲. [۸۴] مقدمه الفهرسة، طوسی ص ۲. [۸۵] الفوائد الرجالیه، سید علی ابوالحسن ص ۱٧۳. [۸۶] السلسة الضعیفه حدیث شماره: ۴٩٧۲ علامه آلبانی : مفصلاً او را رد کرده است.