تاریخ آل و اصحاب را چگونه بخوانیم؟

فهرست کتاب

۸- «تاریخ یعقوبی»

۸- «تاریخ یعقوبی»

منابع یعقوبی در روایت به طور کلّی واقدی و أبی‌مخنف لوط بن یحیی است، و کتاب تاریخ اهل بیت و صحابه را بدون سند بررسی و ارائه می‌کند. و از عبارت‌های سست و ضعیف مانند (گفته شده، و روایت شده، و بعضی از آنان روایت کرده‌اند، و بعضی گفته‌اند ...) در آن به کثرت آمده است [۸٧].

و یعقوبی از به کاربردن کلمه‌ی خلیفه بر ابوبکر و عمر و عثمان شتکبر کرده و اباء می‌ورزد، اما وقتی از علی می‌گوید، او را وصی محمد جمی‌نامد و این حق‌کشی از کسی که برای نوشتن تاریخ آل بیت بلند شده پذیرفته نیست.

و این مرد مواضعی خصمانه علیه صحابه و وذهینتی منفی نسبت به صحابه قبل از کتابت تاریخ دارد و این امر او را فاقد واقع‌گرایی می‌نماید. کتاب یعقوبی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:

بخش اول: که در آن افسانه‌ها و خرافات امت‌های گذشته را جمع‌آوری نموده و خیلی از انجیل و تورات استدلال می‌کند، و قرآن‌کریم که در آن هیچ شک و تردیدی نیست را رها کرده است.

بخش دوم: که در آن از سیرت پیامبر جو خلفای بعد از ایشان با اختصار زیادی که مخلّ و آکنده از روایات منقطع و مرسل و دروغ‌ها است بحث می‌کند.

و ارزش علمی کتاب بسیار ناچیز است، دکتر محمد صامل سلمی در مورد تاریخ یعقوبی می‌گوید: «این کتاب نهاد انحراف و تشویه و تخریب تاریخ اسلامی است، و بسیاری از مستشرقین که به تاریخ اسلامی طعنه زده اند و سیره‌ی افرادش را مورد عیب‌جویی قرار داده اند مرجع ایشان همین کتاب بوده است [۸۸].

[۸٧] تاریخ یعقوبی ۲ / ۱۶۸ – ۱٧۱. [۸۸] منهج کتابة التاریخ الإسلامی ۵۲۱.