چگونه نماز را برای فرزندانمان دوست داشتنی نماییم؟

مقدمه

مقدمه

ستایش برای پروردگار جهانیان، ستایشی که در خور جلال و کمال او باشد، ستایشی که سزاوار ذات شکوهمند او و بزرگی قدرت او باشد، ستایشی که رحمت، بخشایش، بخشندگی و نعمت فراوان او را دربرگیرد، ستایشی به اندازه‌ی مهر او به بندگان مؤمنش و درود و سلام بر کامل‌ترین آفریده‌ی او و بر همه‌ی خاندان، یاران و پیروان او تا روز رستاخیز باد.

این کتابچه، خطابی است به همه‌ی پدران و مادران و هر آن کس که سرپرستی کودک مسلمانی را بر عهده دارد. نویسنده در تهیه‌ی این کتاب کوچک از خداوند علیم و حکیم درخواست کمک و یاری کرده است؛ خداوندی که همه‌ی دانشمندان به وجودش محتاج‌اند؛ لذا اگر توفیقی در آن به چشم می‌خورد، از الطاف یزدان است و اگر تقصیری در آن هست، از نفس و شیطان است.

فرزندان ما جگرگوشه‌های ما هستند که بر روی زمین زندگی می‌کنند، گرچه براساس فطرت دیده به جهان گشوده‌اند، اما طبق فرموده‌ی پیغمبرج: «فأبَوَاهُ يُهوِّدانِهِ وُينَصِّرانِهِ ويُمَجِّسَانِهِ». «این پدر و مادر اویند که او را یهودی و نصرانی و مجوسی می‌کنند».

چنانچه پدر و مادر هم مؤمن باشند، باز محیط و جامعه توان آن را دارند که اختیار را از پدر و مادر و مربیان سلب نمایند و تسلط خود را بر تربیت آنان اعمال کنند و بر این اساس می‌توان گفت: اگر پدر و مادر سستی و کوتاهی کنند و اقدامات و احتیاط‌های لازم را به کار نگیرند، محیط و جامعه توان آن را دارند که فرزندان‌شان را یهودی، مسیحی و زرتشتی و... کنند.

اگر بخواهیم از آغاز شروع کنیم، حقیقت مطلب این است که شالوده و نقطه‌ی قوت دین، نماز است و برپایی نماز، استواری دین و ترک آن، پناه بر خدا نابودی دین را در پی دارد.

در این کتاب به منظور جلوگیری از طولانی‌شدن موضوع، سؤالاتی با راهکارهای عملی طرح شده‌اند تا والدین و فرزندان باهم از آموزش عملی نماز لذت ببرند و چنین احساس نکنند که نماز، مسؤولیتی دشوار و وظیفه‌ای ناخوشایند و موجب آزردگی روان است.

واقعیت این است که نگارنده‌ی این سطور در خصوص آموزش نماز به فرزندش بسیار رنج دیده است و تا کامل شدن دهه‌ی اول عمر فرزندش به اهمیت این موضوع پی نبرد؛ یعنی سنی که نماز بر فرزند واجب است و در صورت ترک آن طبق حدیث صحیح باید تنبیه بدنی شود. بعد از آن کوشید تا با کاویدن جنبه‌های مختلف موضوع و پرسش در این زمینه، به راهکار مناسب دست یابد و به این نتیجه رسید که ممکن است تنبیه بدنی کودک و مجازات وی، نتیجه‌ای عکس در پی داشته باشد و صلاح را در آن دید که به تشویق و ترغیب روی آورد، به امید آن که پروردگار او را موفق گرداند.

بعد از این که به دنبال کتاب‌ها و نوارهای ضبط شده در زمینه‌ی تشویق کودکان به نماز گشتم، چیزی جز یک کتابچه نیافتم که آن هم عطشم را فرو ننشانده و موضوع را همه جانبه بررسی نکرده بود؛ پس از آن به سراغ مادران رفتم تا از تجربه‌ی آنان بهره گیرم و نیز به جستجوی پایگاه‌های اینترنتی اسلامی پرداختم و در سایت (Islam On line) مشاوره‌های مختلف تربیتی در موضوع «باهم فرزندانمان را تربیت کنیم» و نیز مقاله‌ای با عنوان «راه‌های دوست داشتن نماز» را مشاهده کردم و متوجه شدم که سؤال‌کننده، مادری سرگردان همچون خود من است و پی بردم که آموزش کودکان در دنیای امروزی مستلزم به کارگیری روش‌هایی است که با روش‌های زمان گذشته فرق دارد و نیز دریافتم که مادر پرسشگر بسیار مشتاق است که نماز را به فرزندانش آموزش دهد. تنها تفاوت این مادر با من در این بود که من به عنوان یک نویسنده هدفی به مراتب بالاتر از او دنبال می‌کردم؛ همان هدفی که انگیزه‌ی نگارش این کتابچه شد: چگونه محبت نماز را چنان در دل فرزندانمان جای دهیم که با گذشت زمان، خود را از آن بی‌نیاز ندانند و در سن نوجوانی آن را ترک نکنند- چنان که معمولاً اینگونه است- تا سخن الله والامرتبه که می‌فرماید: ﴿وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَۖ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِ [العنكبوت: ۴۵] «و نماز را بر پا دار، یقیناً نماز (انسان را) از زشتی‌ها و منکر باز می‌دارد» محقق گردد.

هنگام عملی‌کردن پند و اندرزهای مذکور در این نوشتار، باید احتیاط کرد؛ زیرا میان کسانی که در یک محیط با هم زندگی می‌کنند و رشد می‌یابند، تفاوت‌های شخصیتی وجود دارد و شخصیت و طبیعت هر کودک با کودک دیگر متفاوت است و چیزی که مناسب آن یکی است، مناسب دیگری نیست. تشخیص بهترین راه و روش این پند و اندرزها برای کودک، به پدر و مادر و نزدیک‌ترین فرد به کودک واگذار می‌شود. بنابراین، پند و اندرزهای این کتابچه را نباید بدون مطالعه و فکر کردن اجرا کرد و باید تشخیص داد که اجرای آن‌ها چگونه در ثمردهی و ارتباط با شخصیت کودک، هم‌خوانی دارد.

از خداوند متعال می‌خواهیم که این نوشته را مایه‌ی خیر و صلاح و مورد قبول درگاهش قرار دهد!