فضائل مدینه منوره و آداب سکونت و زیارت آن

مدینه حرم است؟

از فضائل این شهر مقدس و مبارک این است که خداوند متعال آن را حرم امن قرار داده چنانکه مکۀ مکرمه را حرم امن قرار داده است.

از پیامبر گرامی ج روایت است که فرمودند:

«إن إبراهيم حرم مكة، وإني حرمت المدينة» [۴].

یعنی: «ابراهیم ÷مکه را حرم قرار داده و من مدینه را حرم قرار می‌دهم».

مقصود از نسبت حرمت به ابراهیم و محمد علیهما السلام اظهار حرمت است و إلا عین تحریم یا حرمت از جانب ذات متعال خداوند است، اوست که مکه و مدینه را حرم قرار داده است، از میان تمام شهر‌های جهان خداوند متعال فقط این دو شهر را به این صفت اختصاص داده است.

بنابراین هیچ دلیلی وجود ندارد که خداوند غیر از مکه و مدینه جای دیگری را حرم قرار داده باشد، اینکه بعضی‌ها گمان می کنند مسجد الاقصی ثالث الحرمین است اشتباهی بیش نیست که بر زبان بعضی مردم عوام جاری شده است، چون حرمین همین دو حرم است که سومی ندارد، البته تعبیر درستش این است که گفته شود ثالث المسجدین، یعنی سومین مسجدی که از طرف خداوند افتخار و عظمت و شرافت یافته‌اند.

از پیامبر ج ثابت شده که دربارۀ اثبات فضیلت این سه مسجد و عزم و ارادۀ نماز در آن‌ها فرموده‌اند:

«لا تشد الرحال إلا إلى ثلاثة مساجد، المسجد الحرام ومسجدي هذا والمسجد الاقصى»«عزم سفر به نیت عبادت جز سه مسجد به هیچ جای دیگری جایز نیست، مسجد الحرام در مکه مکرمه و این مسجد من و مسجد اقصی» [۵].

مقصود از حرم در مکه و مدینه کل حدود حرم است، اینکه مردم فقط مسجد نبوی را حرم می‌پندارند، اشتباه است، زیرا مسجد نبوی به تنهایی حرم نیست بلکه تمام مدینه حرم است از کوه عیر در جنوب تا کوه ثور در شمال، و بین دو پهلوی شرقی و غربی آن.

چنانکه پیامبر ج می‌فرمایند: «المدينة حرم ما بين عير إلى ثور» [۶].

همچنین پیامبر ج می‌فرمایند:

«إني حرمت ما بين لابتى المدينة أن يقطع عضاهها أو يقتل صيدها»«من دو طرف مدینه را حرم قرار دادم، که مبادا درخت آن قطع شود یا شکارش کشته شود» [۷].

همچنانکه روشن است اینک مدینه منوره در زمان ما گسترش یافته است و بخش‌هایی از آبادی از حدود حرم فراتر رفته است، لذا نمی‌توان گفت تمام ساختمان‌های موجود در مدینه حرم است، فقط بناهایی که داخل حدود مدینه باشد حرم است، اما آنچه خارج از حدود حرم باشد می‌توان گفت از مدینه است ولی نمی‌توان گفت حرم است.

از پیامبر ج دربارۀ حدود حرم الفاظ مختلفی نقل شده گاهی «بين اللابتين»بین دو طرف مدینه گاهی «بين الحرتين»گاهی «بين الجبلين»و گاهی «ما بين عير إلى ثور»فرموده‌اند که مفهوم این الفاظ با هم تفاوتی ندارد، زیرا حدود کوچک‌تر در حدود بزرگ‌تر داخل است، بین دو لابه هم حرم است بین دو حره هم حرم است بین دو کوه هم حرم است بین عیر تا ثور هم حرم است.

اگر در مورد قسمتی مشخصی از مدینه پرسشی پیش بیاید که این بخش از حرم هست یا نیست در این صورت می‌توان آن را از مشتبهات گفت و پیامبر ج روش برخورد با مشتبهات را بیان فرموده‌اند، و آن احتیاط است.

چنانکه رسول اکرم ج در حدیث صحیحی که امام بخاری و امام مسلم آن را به روایت نعمان بن بشیر س آورده‌اند می‌فرمایند:

«فمن اتقى الشبهات فقد استبرأ لدينه وعرضه ومن وقع في الشبهات وقع في الحرام»«پس کسی که از شبهات بپرهیزد یقیناً دین و آبرویش را حفظ کرده است و کسی که در شبهات بیفتد در حرام افتاده است» [۸].

از فضائل دیگری که دربارۀ مدینه منوره این شهر مقدس و مبارک آمده این است که پیامبر ج آن را طیبه و طابه نامیدند.

بلکه در صحیح مسلم آمده است که خداوند آن را طابه نامیده است!! این هر دو لفظ یعنی طابه و طیبه از کلمۀ طیب به معنی پاک گرفته شده است که بر طیب و پاک دلالت می‌کنند، پس طابه و طیبه دو تا از اسمای دیگر مدینه است. این‌ها دو کلمۀ پاک و پر طراوت هستند که بر شهر و سر زمین پاک گذاشته شده‌اند.

[۴] صحیح مسلم. [۵] صحیح بخاری و صحیح مسلم. [۶] صحیح بخاری و صحیح مسلم. [۷] صحیح مسلم. [۸] صحیح بخاری و صحیح مسلم.