آیه: ﴿وَيَوۡمَ نَحۡشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٖ فَوۡجٗا﴾
سؤال: در آیه ۸۳ سوره نمل، خداوند مى فرماید: «و روزى که از هر امتى گروهى از کسانی را که تکذیب آیات ما نمودند محشور مى گردانیم...».
آیا این آیه نشان نمى دهد که قبل از قیامت عده اى به دنیا باز می گردند؟
جواب: اولاً اینکه خداوند نمى فرماید: «از هر گروهى عده اى از تکذیب کنندگان را مبعوث مى کنیم» بلکه فرموده: «محشور مى کنیم». و محشور کردن با مبعوث کردن فرق دارد. محشورکردن بعد از مبعوث کردن است و در روز قیامت که طبق آیات قرآن خداوند همه را مبعوث مى کند بعداً به تدریج گروه هایى را محشور مى گرداند و در ایستگاهى که براى آنها تعیین شده گرد مى آیند (محشور مى شوند) و لذا مشاهده مى نماییم که در آیه ۸۵ سوره مریم به محشور شدن متقین اشاره نموده، ﴿يَوۡمَ نَحۡشُرُ ٱلۡمُتَّقِينَ إِلَى ٱلرَّحۡمَٰنِ وَفۡدٗا ٨﴾[مریم: ۸۵]. یعنى: «(یاد کن) روزى را که متقین را به سوى (خداى) رحمان گروه گروه محشور مى کنیم (گرد مى آوریم)».
همچنین حیوانات نیز در قیامت محشور خواهند شد در آیه ۵ سوره تکویر در این باره آمده است:
﴿وَإِذَا ٱلۡوُحُوشُ حُشِرَتۡ ٥﴾[التکویر: ۵].
یعنى: «و آنگاه که وحوش محشور شوند».
ثانیاً این که اثبات شیء نفى ما عدا نمى کند یعنى وقتى گفته مى شود از هر امتى گروهى مجرم را محشور مى گردانیم دلیل بر این نمى شود که دیگران را محشور نکند.
و همچنان که مشاهده نمودید در قرآن علاوه بر محشور شدن مجرمین در قیامت به محشور شدن متقین و وحوش نیز اشاره شده است.
علاوه بر اینها اگر منظور این بود که قبل از قیامت تکذیب کنندگان پیامبران باز مى گردند باید کلمه «نرجع» را به جاى «نحشر» به کار مى برد که بازگشت به دنیا را معنى مى داد.
و در آیات ٩٩ و ۱۰۰ سوره مؤمنون مشاهده نمودیم که تکذیب کنندگانى که هنگام مرگ از خدا خواستند که آنها را به دنیا بازگرداند خداوند خواهش آنان را قبول ننموده است و فرموده است پیشاپیش آنان برزخى است تا روزى که مبعوث شوند.