مقدمه
ستایش از آن خداوندی است که دوستانش را با دانش سودمند و کردار نیک گرامی داشت و ثمره و نتایج دانش آنها را فروتنی و توبه به سوی خویش گرداند و با این دانش گروهی را بالا برده و آنها را بلند مرتبه ترین افراد قرار داده و بوسیلهٔ آن دلهایی را مملو کرده پس آنها را دوست داشته و آنان را مشتاق ملاقاتش قرار داد و اعضا و جوراحی را بدان مشغول ساخته پس مدتی دراز در پیشگاهش به پا ایستادند.
و درود و سالم بر بهترین کسی که پروردگارش را شناخت پس با یاد او از یاد دیگران رویگردان شد و خالصانه به بندگی او پرداخته و نماز و قربانی و زندگی و مرگش را برای او قرار داد تا اینکه پروردگارش او را برگزیده و دوستش داشت پس از او خوشنود گشت و بندگان نیکوکارش را از او خوشنود گرداند.
پروردگارا تمامی علم در دست تو است پس آنچه را از همه بیشتر دوست داری و جایگاه ما را بالاتر می‌برد روزیمان بگردان، خداوند بوسیلهٔ دانش کردارمان را افزون بگردان و گناهانمان را بیامرز و سینه‌هایمان را گشاده گردان و آن را خالصانه برای خویش قرار ده. خداوندا ما از تو موفقیت و پایداری در نیت‌ها و گفتار و کرداری که دوست داری و رضایت داری عطا بفرما.
اما بعد: برادر و خواهر مسلمان و حاجی:
مقام تسلیم شدن در برابر پروردگار جهانیان چه زیباست، زیرا نشانهٔ مؤمنان است، و اگر مقام دانش به مقام تسلیم بودن افزوده شود قرب و نزدیکی او به پروردگار سبحانه و تعالی بیشتر می‌شود. خداوندا بر تسلیم بودن و دانش و کردار نیک ما بیفزای و با رحمت خویش از ما بپذیر ای دوستدار براستی که تو بی‌نیاز و بزرگواری.
برادر و خواهر حج کننده: اینکه اعمال حج را انجام می‌دهی زیباست هرچند که ندانی برای چه انجام می‌دهی زیرا همین بس که می‌دانی این کار عبادت الله ﻷاست و این نتیجهٔ تسلیم بودن تو در برابر پروردگار جهانیان و بندگی تو نسبت به اوست.
و زیباتر از این هنگامی است که از خداوند التماس می‌کنی تا بر علم تو بیافزاید پس تو را اجابت نموده و درها را به رویت می‌گشاید و حکمت برخی از اعمال حج را می‌شناسی خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ فِينَا لَنَهۡدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنَاۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ ٦٩﴾[العنکبوت: ٦٩] «و کسانى که در راه ما تلاش مىکنند، محقّقاً به راه‌هاى خویش هدایتشان مىکنیم؛ و خدا با نیکوکاران است».
چه زیباست که بدانیم چرا مکه سرزمینی بی‌کشت و زرع بوده و در سرزمینی حاصلخیز و دارای جنگل و رودخانه قرار نگرفته تا حاجی و عمره‌گذار در محبوب‌ترین سرزمین نزد الله، در رفاه و خوشی باشند.
و اینکه چرا از ویژگی‌های پیامبر صاین بود که پاها و بدن مبارکش زمین عرفات را در حجة الوداع لمس نکند.
و چرا مردان و زنان در شلوغی بسیار، در صحن طواف و جمرات در کنار ستونی کوچک اختلاط می‌کنند در حالی که عادت شریعت باحکمت اسلام در دیگر عبادت‌ها چنین نمی‌باشد در حالی که الله می‌توانست بر آنها فراخی قرار دهد؟
و چرا هنگامی که از عرفه باز می‌گردیم باید شب را در مزدلفه بمانیم، در حالی که منی در نزدیکی ما است و بستر و وسایلمان آنجا قرار دارد؟
و دیگر حکمت‌های بزرگی که در اعمال حج و عمره وجود دارد
ما شکی نداریم که تمام اعمال حج دارای حکمت‌های بزرگ و اهداف دقیقی است، بدانیم یا ندانیم.
و این چیزی است که من تلاش کرده‌ام فکرها را به آن سوق دهم و توجه بندگان را در این سطرهای اندک بدان معطوف دارم ـ با یاری از الله ﻷو درخواست کمک از او ـ چه بسا پروردگارمان ما را بیامرزد و بر ما رحم بفرماید و ما را به راه راستش هدایت نماید.
باید توجه شود که من در این سطرها به احکام فقهی نمی‌پردازم زیرا علما در کتاب‌های احکام بدان پرداخته‌اند و من فقط به برخی از اهداف و مقاصد بزرگی که بسیاری از حاجیان و بلکه بسیاری از کسانی که دربارهٔ حج نوشته‌اند، از آن غافل مانده‌اند، می‌پردازم با اقتدا به گفتار پیامبر صکه فرموده: «رب حامل فقه إلى من هو أفقه منه»رواه أبو داود برقم (۳۶۶۰) وصححه الألبانی. «چه بسا کسی علم را به شخصی برساند که از او عالم‌تر است».
و دیگرانی که در آشکار سازی این اهداف به شکلی بهتر و بزرگ‌تر و کامل‌تر توانایی دارند را به این امر دعوت می‌کنم. پس آنچه درست بود تنها از الله است و آنچه اشتباه بود از خودم و شیطان است.