١٣-٥. جهاد در اسلام
أ. حقیقت جهاد: شیخ عبدالرّحمان سعدی / می‌گوید: «جهاد یعنی تلاش و کوشش در هر کاری که باعث تقویت و اصلاح و یکپارچگی و اتّحاد مسلمانان شود و تجاوز دشمنان را با هر روش و وسیله‌ای که ممکن باشد، دفع کند یا کاهش دهد.»[٩٧]
ب. انواع جهاد از دیدگاه اسلام: «جهاد بر دو نوع است: جهادی که هدف از آن، صلاح و مصلحت مسلمانان و اصلاح عقاید، اخلاق، آداب، تمامی امور دینی و دنیوی و رشد و تربیّت علمی و عملی آنان است.
اصل و پایۀ جهاد، همین نوع بوده و نوع دوم متّکی به آن است؛ یعنی جهادی که هدفش، دفع تجاوز دشمنان اسلام و مسلمانان؛ همچون کافران و ملحدان و تمامی دشمنان دین، و مقاومت در برابر آنان است.
این دو نوع با دلیل و برهان و زبان صورت می‌گیرد و نیز جهاد با سلاح در زمان و مکان مناسب.»[٩٨]
ت. در مبحث مربوط به موضوع فوق، اهداف جهاد در اسلام، توضیح و مفهوم قید «في سبیل الله»، بررسی بخشی از سیرۀ نبوی دربارۀ جهاد، آداب جنگ از دیدگاه اسلام، ردّ اتّهامات وارده بر جهاد مسلمانان و نمونه‌هایی از اخلاق و خوشرفتاری مسلمانان در میدان نبرد روشن گشته و نیز بیان شده که پیامد و نتایج بد رفتار مسلمانانی که آداب جهاد را رعایت نمی‌کنند، بر خودشان و نه بر اسلام برمی‌گردد.
[٩٧]- نک: وجوب التّعاون بین المسلمین، عبدالرّحمان سعدی، ص ٧.
[٩٨]- همان، صص ٧- ٨.