مقدمه

﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗا﴾ [آل‌عمران: ۹۷].

« و براى خدا بر مردم است كه كه [براى اداى مناسک حج‏] آهنگ خانه (او) كنند، آنها كه توانایى رفتن به سوى آن دارند».

حج، فرمان خدای بزرگ و یکی از مهم‌ترین ارکان دین اسلام است. در واقع سفر انسان به سوی میعادگاه محبوب حقیقی امّت اسلامی، شرکت در مدرسه خودشناسی و خداشناسی و نیز پیوستن به اردوی آزادی و خودسازی، جهت درک محتوای این فریضه الهی و فهم معنای عقیده و توحید به صورت عملی و به خاطر برخورداری از منافع دینی و دنیوی است. چنانکه خداوند می‌فرماید:

﴿وَأَذِّن فِي ٱلنَّاسِ بِٱلۡحَجِّ يَأۡتُوكَ رِجَالٗا وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٖ يَأۡتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٖ ٢٧ لِّيَشۡهَدُواْ مَنَٰفِعَ لَهُمۡ﴾[الحج: ۲۷-۲۸].

«(ای پیامبر)! به مردم اعلام کن که (افراد مسلمان و مستطیع) پیاده یا سواره بر شتران باریک اندام (ورزیده و پرتحمّل، و با مرکبها ووسائل خوب دیگری) ـ که راههای فراخ و دور را طی کنند ـ به حج کعبه بیایند و ندای تو را پاسخ گویند، (آنان به این سرزمین مقدس بیایند) تا منافع خویش را مشاهده کنند (و به سود مادی و معنوی خود برسند و ناظر فوائد فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اخلاقی حج باشند...».

بنابراین، کسانی که (اعم از مرد و زن) عازم چنین سفر با فضیلت و سرشار از منافع دینی و دنیوی می‌باشند، باید به خاطر بهره‌وری هر چه بیشتر اعمال آن را از ابتدای حرکت تا بازگشت به وطن با آگاهی کافی از روی برنامه‌ریزی صحیح و خداپسندانه و مطابق سلسله مراتب تعیین‌شده توام با صداقت و اخلاص کامل انجام دهند تا حج آنان مقبول پیشگاه خدای رحیم و رحمان گردد و پس از بازگشت دچار ندامت و پشیمانی نشوند.

از این رو لازم است که راهیان کعبه و حاجیان حرم و این عاشقان بارگاه لطف و کرم الهی، به هنگام خروج از خانه از هر نوع گناه و معصیتی توبه کنند، هرگونه ظلم و ستمی را کنار بگذارند، حقّ حقدار را پس دهند، وامهایشان را بپردازند، نفقه افراد تحت تکفّل خود را تا به هنگام بازگشت به وطن تأمین نمایند، امانتهایی را که در پیش خود دارند به صاحبانشان برگردانند و آنچه را ـ اعم از پول و توشه راه ـ که با خود می‌برند حلال باشد، همچنین لازم است رفیق و همراه کسی شوند که فردی صالح و پارسا، درستکار و امانتدار باشد تا از هر جهت در مسائل دینی و دنیوی از او بهره‌مند گردند، و نیز باید به مفاد آیه:

﴿فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي ٱلۡحَجِّ...﴾ [البقرة: ۱۹۷].

«در طول سفر حج از هرگونه اعمال زشت و ناشایست، سرکشی و نافرمانی، ایذاء و بدرفتاری، همچنین از مجادله و مناقشه و حرکت اختلاف‌انگیز جداً بپرهیزند، و بکوشند تا به حقوق دیگران احترام بگذارند و آنچه را برای خود نمی‌پسندند برای همسفران خود نیز روا ندارند...».

از جهت دیگر این راهیان مرکز ایمان و عمل که می‌خواهند ابراهیم‌وار عهد و پیمان خویش را با خالق هستی تجدید کنند باید به این نکته نیز توجه داشته باشند که: چون حج فرمان الهی و یکی از عبادات بسیار بزرگ دینی می‌باشد، لذا لازم است همچون نماز و روزه و دیگر عبادات به صورت ساده و بدون تکلّف، عاری از چشم و همچشمی، به دور از وجهه‌طلبی و خودنمایی انجام گیرد و وسیله تفریح و تجارت و کسب القاب و شهرت قرار نگیرد، او می بایست از افراط در آوردن اجناس و هدایای گرانقیمت خودداری شود، همچنین پس از بازگشت، از راه انداختن تشکیلات و برپایی محافل آنچنانی و پذیرائیهای پرهزینه و نیز از تقبّل کادوهای این و آن حتّی‌الامکان پرهیز شود تا خدای ناکرده حج ایشان به تظاهر و ریاکاری کشیده نشود، به نحوی که برای آنان ثواب معنوی و حجی باقی نماند و جز خستگی سفر و هدردادن مال و کسب یک لقب بدعتی و شهرت کاذب و زودگذر دنیوی چیز دیگری نصیبشان نشود.

أقول قولی هذا واستغفرالله لي ولکم

والسّلام علیك ورحمة الله وبرکاته

محمد صالح سعیدی