تقریظ

به قلم استاد صالح بن فوزان بن عبدالله الفوزان

الحمدلله وحده، والصّلاة والسّلام علی نبیّنا محمّد وعلی آله وصحبه وبعد:

رساله‌ای تحت عنوان «دروس عقدیّة مستفادة من الحجّ» نوشته دکتر عبدالرّزاق بن عبدالمحسن البدر، به دستم رسید و آن را مطالعه نمودم به راستی رساله‌ای بسیار مفید و پرمحتوا یافتم که در واقع شامل چند درس باارزش و آموزنده عقیدتی و مفاهیم توحیدی مستفاد از مناسک حج می‌باشد، اگرچه همه عبادات در اسلام بر اساس توحید استوار می‌باشند، امّا شکی نیست که اعمال مناسک حج به شکل خاصی در بردارنده امور عقیدتی و مسائل توحیدی است که هر سال تعداد زیادی از مسلمانان در سراسر جهان برای انجام آنها به شهر مکه مکرّمه می‌آیند و در یک لباس (به نام احرام) و با یک عقیده و هدف گرد هم جمع می‌شوند و با اعمال و گفتار، و شعار و رمز خاصی به انجام این مناسک می‌پردازند، مناسکی که برگرفته از قرآن و سنت می‌باشند، از این رو حج برای آنان به منزله دوره آموزش (عقیدتی، توحیدی، اخلاقی و اجتماعی) است تا بعد از اتمام مراسم آن با آگاهی کامل همراه با دستاوردهای مطلوب دینی و دنیوی به وطن خود برگردند به گونه‌ای که بسیاری از گفتار و رفتار ناشایست گذشته خود را اصلاح کنند و گناهان و لغزشهایی را که قبلاً مرتکب شده‌اند کنار بگذارند و بکوشند دیگر دچار آنها نشوند.

بنابراین، حج و مناسک آن بسیار بزرگ و آموزنده است و به این سبب است که خداوند درباره آن می‌فرماید:

﴿وَأَذِّن فِي ٱلنَّاسِ بِٱلۡحَجِّ يَأۡتُوكَ رِجَالٗا وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٖ يَأۡتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٖ ٢٧ لِّيَشۡهَدُواْ مَنَٰفِعَ لَهُمۡ﴾ [الحج: ۲۷-۲۸].

«(ای پیامبر!) به مردم اعلام کن که (افراد مسلمان و مستطیع) پیاده یا سواره بر شتران باریک اندام (و چابک و پرتحمّل، و مرکبهای خوب دیگری) ـ که راههای فراخ و دور را طی کنند ـ به حج کعبه بیایند و ندای تو را پاسخ گویند، تا منافع خویش را با چشم خود ببینند (و به سود مادی و معنویشان برسند و شاهد فوائد فردی و اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی دینی و دنیوی باشند)».

از این رو، بر علمای اعلام به ویژه روحانیون کاروان‌های حج واجب است که این منافع دینی و دنیوی مناسک حج را برای آنان بیان کنند و تمام مراحل آن را (همراه با مفاهیم عقیدتی و توحیدی) برای مردم تشریح نمایند تا به صورت درستی (و با اعتقاد راسخ و ایمان استواری) حج و مناسک آن را انجام دهند.

براستی مؤلف این رساله مفید و گزیده پرمحتوا، استاد عبدالرّزاق بن عبدالمحسن البدر، به نحو احسن اقدام به توضیح و بیان این امر واجب نموده و به خوبی دین خود را ادا نموده است، خداوند پاداش نیک او را دهد و به خاطر سعی و تلاشی که در راه تألیف و تدوین این رساله و کارهای دیگری که تقبّل کرده است مورد لطف و رحمت و عفو و مغفرت خود قرار دهد ـ آمین ـ

وصلّی الله وسلّم علی نبیّنا محمّد وعلی آله وصحبه

صالح بن فوزان بن عبدالله الفوزان

۶/۸/۱۴۲۰ ﻫ